Ülser nedir? Ülser hakkında bilgi? Ülser neden olur? Ülserin belirtileri nelerdir? Ülserin tedavisi nasıl yapılır.
Ülser terimi tıpta çeşitli yaralar için kullanılırsa da (varis ülseri, tüberküloz ülseri gibi) genel olarak hekimler ve halk arasında ülser dendiği zaman ilk akla gelen mide ülseridir.
Asit özelliğindeki mide salgısının mukozanın (mideyi kaplıyan ince doku = sümükdoku) zedelenmiş bir kısmına etki yaparak meydana getirdiği yaraya ülser denir.
Ülser her yaşta ve her meslekte olanlarda görülebilir. 20-50 yaşları arasında daha sık rastlanmaktadır. Hastalıkta kalıtımın rolü olduğunu gösteren örneklerde bulunmaktadır. Daha çok zayıf ve uzun boylularda görüldüğü söylenirse de kısa, tıknaz ve şişman olanlarda da aynı oranda bulunduğu istatistiklerde belirtilmiştir.
Ülserlere yemek borusunun alt kamında, midede, on iki parmak bağırsağında ve ince bağırsakta rastlanmaktadır. Bazı vakalarda hem midede hem on iki parmak barsağında aynı zamanda görülebilir.
Mide ülserlerinin ortalama çapı 5 ile 25 milimetre derinliği 6 ile 20 milimetre kadardır. On iki parmak barsağında (duodenum) ise ortalama çap 2-10 milimetre, derinlik 2-5 milimetre kadar olmaktadır. Daha büyük ülserler pek seyrek görülür.
Ülser mukozadan başlayarak derin kas dokularına kadar inebilen ve hatta mide, bağırsak duvarının delinmesine sebep olan ilerleyici bir hastalıktır.
Ülser Neden Olur
Ülseri Hazırlıyan Sebepler : Mide mukozasının salgıladığı müküs (sümük) maddesi ince bir tabaka halinde mideyi kaplayarak asidin hazmedici etkisinden korur. Müküs salgılanmasındaki her hangi bir bozukluk ve ya midenin devamlı ve çok miktarda asit salgılaması ülserlerin oluşunu hazırlayan sebeplerin başında gelir. Asit fazlalığını gösteren mide ekşimesi ve kaynaması çok dikkatle araştırılması gereken bir konudur. Fazla asit salgılanması iç sebeplere ve özellikle ruhsal durumumuzu etkiler ve heyecanlara bağlı olduğu kadar yemeklerin hazırlanması, kullanılan malzemenin kalitesi, yemek zamanlarının düzeni gibi beslenme durumuyla da ilgilidir. Mide üzerine gelen darbelerin de ülsere sebep olduğu söylenmektedir.
Ülserin Belirtileri : Ağrı, ülserin belli başlı ve ilk belirtilerindendir. Ülser ağrısı, kemirici, yanıcı, bazen kramp tarzında olur. 15 dakikadan 1 saate kadar hatta daha fazla sürebilir. Ağrı, mide ülserinde midenin üst kısmında duodenum ülserinde sağ tarafta; ince bağırsak ülserlerinde karnın orta kısmında olur. BuraIara parmakla basınca ağrının yeri kesinlikle belirir. Ülser ağrılarının gelişi sindirim devreleriyle ilgilidir. Genel olarak yemeklerden 1-4 saat sonra başlar.
Ülser ağrılarının mevsimlerle ilgisi vardır. Ağrılı devreler en çok ilk ve sonbaharda görülür. Ağrıyı uyandıran sebeplerin başında soğuk, ayak ıslanması, çabuk yemek yemek, üzüntü, yorgunluk ve hazmı güç şeyleri yemek gelir.
Ülserlilerde zaman zaman bulantı görülür. Kusma, ağrı esnasında olabildiği gibi, yara sebebiyle mideden duodenuma geçiş yolunun ileri derecede daralması halinde de olur. Böyle durumlarda, hasta bazan bir gün evvel yediğini kusabilir. Ağız sulanması, zayıflama, kabızlık da sık görülen belirtiler arasındadır.
Ülserin önemli belirtilerinden biri de açık veya gizli kanamadır. Kan damarlarının zedelenmesiyle ağızdan kan gelebilir. Bu kan mideden hemen dışarı atılmışsa taze kan görünüşündedir. Midede biraz kalmışsa kahve telvesine benzer. Kan bağırsaklardan geçerse dışkı, kömür gibi siyah renkte gelir. Gizli kanamada dışkıda gözle belli olacak şekilde bir değişme görülmez. Bu durumda ancak bir laboratuvar muayenesi, ülserin kanama yaptığını ortaya koyar.
Ülserin Tedavisi : Ülser tedavisi şu ana konular altında toplanır.
1 — Asidi giderici mide duvarını koruyucu ve ağrıyı kesici ilaçlar : Kesinlikle doktor kontrolü olmadan ilaç kullanılmamalıdır. Asit fazlalığı ülserin ilerlemesine ve ağrının uyanmasına sebep olduğundan tedavide asit salgılanmasını azaltan, asitleri tadil eden ve ağrıyı kesen çeşitli ilaçlar kullanılır.
2 – Diyet :Perhiz ülser tedavisinde çok önemlidir. Başlangıçta hastaya birkaç gün sadece süt verilir. Daha sonra buna buğday ezmesi, pirinç lapası, rafadan yumurta, kaymak veya krema, pelte gibi yiyecekler eklenir. Ayrıca meyva suları verilir. Durum düzeldikçe doktorun tavsiyelerine göre yemek listeleri düzenlenerek hasta iyileşinceye kadar perhize devam edilir.
3 – Dinlenme ve stresten uzak durma :İstirahat birçok hastalıklarda olduğu gibi ülserlilerin tedavisinde de esastır. Dinlenme bedenen ve ruhen yapılmalıdır. Tatil ve seyahatler ülserlilere çok iyi gelir. Ülseri tabiri caiz ise azdıran durumlardan birisi stres olduğu için stres ile mücadele yöntemleride kullanılmalıdır.
4 – Cerrahi Tedavi : Bu tedaviler başarılı olamadığı veya tıkanma ve kanamanın tehlikeli durumlar yarattığı hallerde cerrahi tedavi yolu tercih edilir. Duruma göre midenin büyük veya ufak bir kısmı ameliyatla alınır.