Bir kaza sonucu büyük damarlardan biri kesilecek olursa yaranın üst kısmı bir mendil, bir kravat ya da bir kemerle boğulur, akan kan durdurulur. Bu boğma işleminde düğümün arasından geçirilerek büke büke döndürülen bir çubuktan yararlanılır. Bu sisteme turnike denir. Diğer bir ifade ile Turnike, boğucu sargı demektir. Atardamar, toplardamar ve kılcal damarın tamamen boğularak kan dolaşımın o bölgenin altında tamamen durmasını sağlamaktır. Turnike, başka bir yöntemle önü alınmayan ciddi ve yaşamı tehlikeye sokan kanamalarda uygulanmalıdır. Stadyumların girişindeki döner ve bölmeli kapılara da turnike denir.
Bir kaza sonucu kesilen yerden akan kan, kesik büyük bir damara rastlamamışsa genellikle pıhtılaşarak diner. Hele yaranın çevresine yapılacak soğuk kompres, pıhtılaşmayı daha da çabuklaştırır. Ancak kol veya bacaktaki büyük damarlardan biri kesilmiş olup da kan dinmemişse yaranın üst kısmına turnike uygulanır. Bu sistemde bir mendil, bir kravat veya bir kemerle yaranın üst kısmı boğulur. Boğma İşlemin de, düğümün arasından geçirilip büke büke döndürülen bir tahta veya maden çubuktan yararlanılır. Yalnız, turnike, dokunun gangrenleşmesine yol açabileğinden, en kısa zamanda çözülmelidir.
Dış Kanamada İlkyardım ve Turnike Uygulaması nasıl yapılmalıdır?
Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır
– Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek için),
– Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa,(engebeli uzun bir yola gidilecekse)
– Uzuv kopması varsa baskı noktasından yapılan bası etkisiz ise turnike uygulanabilir, Bunların dışında kesinlikle uygulanmaz.
Turnike nasıl uygulanır
1. Bası noktasına bir elle baskı uygulamaya devam etme
2. Bir eline geniş, kuvvetli ve esnemeyen bir materyal alma
3. Şeridi yarı uzunluğunda katlama, uzuv etrafına sarma
4. Bir ucu halkadan geçirip çekme ve iki ucu bir araya getirme
5. Bası noktasında basıncı kaldırma ve kanamayı tamamen durduracak yeterlikte sıkı bir bağ atma
– Geniş sargı uygulama
– Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirme ve uzva paralel konuma getirme
– Kanama durana kadar sert cismi döndürme
6. Sert cismi uzva dik konuma getirerek sargıyı çözülmeyecek şekilde tespit etme
7. Hasta/yaralının elbisesinin üzerinde, hasta/yaralının adı ve turnikenin uygulandığı zaman (saat ve dakika) yazılı bir kart iğneleme
8. Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sabit kalemle ”turnike” veya “ T ”harfini yazma
9. Hasta/yaralının pansuman ve turnike görülecek şekilde battaniye ile sarma
10.Turnikeyi 15-20 dakika aralıklarla gevşetme, sonra tekrar sıkma