Mizan; tartı, ölçü âleti, terâz, mikyas gibi anlamlara gelir. Mizan dini terim olarak ise; ahirette günah ve sevapların iyilik ve kötülüklerin ölçülüp tartılacağı manevi ölçü aleti demektir. Diğer bir ifade ile mizan, mahşer günü herkesin dünyâda yaptığı iyilik ve kötülüklerin tartılıp değerlendirileceği mânevî terâzi demektir. İşte mizan kelimesi ile ilgili cümleler.
– Bir milletin nisvânı derece-i terakkîsinin mîzânıdır diye bir zamanlar pek moda olan bir söz vardı. (R. H. Karay)
– Altun ile mîzanda bir gelse dahi seng / Sıklette bir olmak ile kıymette bir olmaz. (İbn Kemal)
– Allah, hakkın ortaya çıkması için kitapları ve mizanı indirendir. (Şura:17)
– Mîzânın hak olduğunu söyleyen sûfîler: (…) İnsanların amelleri muhakkak sûrette tartılacaktır, bunun nasıl olacağı insanlar tarafından anlaşılmasa bile derler. (Taarruf Terc.)
– Çeşm-i insâf kadar kâmile mîzân olmaz / Kişi noksânını bilmek gibi irfân olmaz (Tâlib’den). Küçüklüğün dahi yoktur hisâbı mîzânı. (A. Hâmit)
– Ömür tamam olur defter dürülür / Sırat köprüsüyle mîzan kurulur. (A. Ömer)