Kinaye; sitemli, dokunaklı, üstü kapalı söz, söylenmek isteneni doğrudan doğruya değil dolaylı olarak anlatan söz demektir. Kinaye edebiyat dilinde ise; gerçek mânâsı da anlaşılabilecek bir sözü mecaz mânâsı ile kullanma demektir. İşte kinaye kelimesi ile ilgili cümleler.
– Türk dilinde deyimlerin çoğu mecaz anlamlarıyle kullanıldığı için kinâyeli sözlerdir. Bu bakımdan günlük konuşma dilinde de birçok kinâye örneğine rastlanabilir. (İ. Pala)
– Acı kinayelere bakılırsa bize kızmış.
– Demek lokantadaki kinayeler hep ona karşıydı. Aleyhine bir şeyler kuruluyordu. (S. F. Abasıyanık)
– Onun kinayelerine aldırmıyorlardı.
– Teklîfinde ısrar edişinin ziyâfetten kaçtığına hamleder yollu birtakım kinâyeli sözler söyledikleri için… (N. Kemal)
– Babam bu kinayeyi anlardı sanırım fakat anlamamazlıktan gelirdi. (Y. K. Karaosmanoğlu)
Deyimlerin çoğu mecazlı anlamlarıyla kullanıldıkları için kinayeli sözlerdir. Kinaye Örnekleri;
– “Arkadaşın dayısı güçlüdür, halleder.”
– “Bırak onu, burnu büyük adamdan hayır gelmez.”
– “Çocukların velvelesi, herkesi ayağa kaldırdı.”
– “Çok zahmet çektik, sonunda ayağımız düze bastı.”
– “Ne yapsın, ayağı kaydı bir kere.”
– “Böyle yürürseniz mahalleye yatsıya varırsınız.”
– “Bu taşı bize dostumuz atıyorsa durup düşünmemiz gerekir.”
– “Eh,bu hızla gidersek, okula belki yarın sabah varırız.”
– “Ey benim sarı tamburam
Sen ne için inilersin?
İçim oyuk derdim büyük
Ben onun’çün inilerim.”
– “Ben toprak oldum yoluna
Sen aşırı gözetirsin
Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın?”
– “içinizde en yürekli olan gelsin.”
– “Yokuş çıkmayı göze almayanlar hep çukurda kalır.”
– “Atılan ok geri gelmez.”
– “Rüzgâra karşı tüküren kendi yüzüne karşı tükürür.”
– “Karşısında ağzımı açamadım ki.”