R harfiyle başlayan bitkiler şunlardır;
– Ratanya
– Ravend
– Raziyane
– Reyhan
– Roka
– Rezene
– Radika
– Rambutan
Ratanya
Baklagiller familyasından; Amerika”da yetişen ve birçok türü olan bir bitkidir. Kökü (Radix Ratanhiae) toz haline getirilip kullanılır. Ratanya, 30 cm kadar boylanabilen, çiçekleri mor, yaprakları uzun, ince ve uçları dilimlidir.
Ravend
Ravend, Karabuğdaygiller familyasındandır. Ravent 1-2 metre boyunda çok yıllık oldukça güçlü bir bitki olup ilk 3 – 4 yıl çiçek açmaz ve bütün gücünü köklere verir. Yaprakları oldukça büyüktür ve boyu 1 metreyi bulabilir. Uzun saplı, sarımsı, yeşil renktedir. Üst yaprakları ise oldukça küçüktür ve sapı da oldukça kısadır. Çiçekleri sapın en üst kısmında topluca bir arada dizili olup sayısız çiçekten meydana gelir bazen sarımsı yeşil, bazen esmerimsi yeşil bazen de kızılımtırak renkte olabilir. Kökleri, ana kök kafa büyüklüğünce olup çevresine yayılan yan kökler ve yumrulardan meydana gelir. Anayurdu Uzakdoğu olan raventlerin, ülkemizde Doğu Anadolu Bölgesi”nde, Işkın ya da Işgın denilen (R. ribes) adlı tek türü yetişir.
Raziyane
Raziyane (rezene) : Maydanozgiller familyasından; Ege ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilen 2 veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Boyu 1-1,5 metre kadardır. Yaprakları saplı, almaşık dizilişli ve tüysüzdür. Gövdesi dik, silindir şekilli ve tüysüzdür. Sarı renkli çiçekleri şemsiye görünümündedir. Meyveleri silindirik, 11 milimetre kadar boyunda ve 4 milimetre kadar kalınlıktadır. Renkleri yeşilimsi esmerdir. İlmi adı “foeniculumdulcis”dir. Kayalık yerlerde yetişir. Kullanılan yeri tohumları ve köküdür. Rezene adı ile de tanınır.
Reyhan
Reyhan ballıbabagiller familyasındandır. Denize kıyısı olan bölgelerde yetişmektedir. Anavatanı Hindistan”dır. Birçok ballıbaba türü gibi Reyhan”da ilk yılında çiçeklerini açınca ömrünü tamamlar. İklimi elverişli yerlerde Reyhan bitkisi çokyıllık da olabilir.
Bazı türlerinde yaprakları mor ve ebrulidir. Kokusuyla ün salmış bir bitkidir. Hatta birçok ülkede reyhan kelimesi “güzel kokulu” anlamına gelmektedir. Salatalarda, hemen her türlü et yemeğinde, çorbalarda, omletlerde, domatesli yemeklerde kokusunu özgürce sergiler. Ortaçağ”da tütsü olarak kullanıldığında kötü ruhları uzaklaştırdığına inanılmıştır. Yunanlılar için bereket ve bolluğun sembolüdür. Kötü talihten, kötülüklerden korunmak için Romalılar evlerinin bahçesinden Reyhan bitkisini eksik etmezlermiş. Birçok kültürde bereket, sadakat ve bolluğu simgelediğinden manevi açıdan da önemli bir yere sahip olmuştur.
Roka
Roka, turpgiller familyasından, yaprakları salata olarak yenen bir bitkidir.
Roka Akdeniz ülkelerinde Roma İmparatorluğu döneminden beri bilinmekteydi. Yabani olarak doğada mevcut olduğu gibi tarım amacıyla da yetiştirilir. Roka İtalya, Yunanistan ve Türkiye gibi Akdeniz ülkelerinde genellikle salata ve garnitür olarak kullanılır. Ancak bazı ülkelerde yemek olarak da pişirilir. Örneğin Slovenya’nın Koper bölgesinde peynirli börek yapımında kullanılır. İtalya’da özellikle Venedik kenti civarında pizza ve makarna yemeklerine konur. Roka son 20 yıl içinde zengin ve acımsı lezzeti nedeniyle Akdeniz ülkeleri dışında da yayılmaya başladı. Özellikle Batı Avrupa ve ABD’de de kullanılır hale geldi.
Roka (Eruca vesicaria) lezzetine göre sulu ya da acı roka adını da almaktadır. %90 sudan oluşan roka, çok sulak yerde yetişirse tadı hafifler, aromatik lezzet seyrelir ve su rokası adını alır; susuz yerde yetişirse tadı ve aroması acılaşır ve acı roka adını alır. C vitamini açısından oldukça zengindir. Ayrıca, K ve P vitamini ile çeşitli mineraller içerir.
Rezene
Rezene, maydanozgiller familyasından iki metreye kadar boylanan iki yıllık kokulu otsu bitki türü. Anavatanı Akdeniz ve Yakın Doğu’dur.
Yaprakları saplı ve tüysüzdür. Bitkinin gövdeleri dik, içleri boş silindir şeklinde ve tüysüzdür. Çiçekler uzun saplı ve bileşik şemsiye durumundadırlar. Meyveleri silindir şeklinde tüysüz ve yeşilimsi esmer renktedir. Tohumları protein ve yağ bakımından zengin bir besi dokuya sahiptir. Daha çok kayalık ve kurak yerlerde yetişir.
Baharatı, rezene bitkisinin yapraklarından, kurutulmuş tohumlarından ya da bu tohumların öğütülmesiyle elde edilir. Balık ve tavuk yemeklerinde, salatalarda güzel koku ve tat verme amaçlı kullanılır. Yöresel olarak bazı unlu ve şekerli yiyeceklerin yapımında da kullanılır. Toprak altındaki soğana benzeyen tatlı ve hoş kokulu meyvesinden Kuzey Afrika ve Avrupa ülkelerinde salata yapılır veya meyve olarak da yenebilir.
Rezene bitkisi anne sütünü arttırır. Gaz söktürücüdür. Bebeklerde iştahı açar ve annenin sütüne çok faydalıdır. Sindirim problemlerinin çözülmesine yardımcıdır. Sindirim sorunlarından dolayı yaşanabilen baş ağrılarını geçirir. Sinirleri yatıştırır. Cinsel gücü artırıcı etkisi vardır. Balgamlanmayı engeller. Fakat uyku dağıtıcı bir bitki olarak da bilinir.
Radika otu
Radika otu, diğer bilindik adı ile karahindiba otu, papatyagiller familyasından yaygın bir bitki türü. Çiçekleri sarı, yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına “karahindiba” denilmiştir.
Karahindiba Nisan ve Mayıs aylarında tüm tarla kıyılarında çayırlık alanlarla yol kenarlarında yetişen, çok yıllık sarı çiçekli otsu bir bitkidir. İçi “kengel” denilen acı bir sütle dolu uzun kazık kökü, rozet halinde tabanda toplanmış olan derin dişli yapraklarını ve yapraklardan daha uzunca olan çiçek saplarını taşır. Bu sapların tepesinde kömeç halindeki altın sarısı çiçekleri ilkbahardan sonbaharın ortasına kadar açar. Daha sonra bu çiçek kömeçleri karahindibanın tohumlarını taşıyan beyaz toplara dönüşürler. Bu beyaz topçukları oluşturan meyve kapçıkları en hafif rüzgarda bile uçup çevreye dağılır. Bitki böylece yaydığı tohumlarıyla çoğalır. Hortum şeklinde kesilip çok güzel ses çıkardığı için bu ismi almıştır.
Radika otu farklı şekiller de kullanılan faydalı bir ottur. Bu otun özellikle kök kısmı kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde yaygın olarak bitkinin çayı tüketilmektedir. Radika otunun bitkisel çay olarak hazırlanıp tüketilmesi sağlık açısından da çok faydalıdır. Bu otun faydaları bir o kadar fazladır ve zararı genel olarak bilinmemektedir. Lakin kronik ilaç alan kişilerin bitkisel ot kullanmadan önce doktorlarına danışmaları daha sağlıklı olacaktır. Radika otunun bilindik en büyük faydası sindirim sistemine çok iyi gelmesi ve iştah açıcı özelliğinin olmasıdır.
Rambutan
Rambutan 9 m. yüksekliğinde meyveleri salkım halinde oluşan bir ağaçtır.
Meyvelerin dış kabuklarının rengi, sarı ile kırmızı arasında değişir ve üzerlerinde uçları sivri ve yumuşak dikenleri bulunur. Kabuğun altındaki meyve eti açık sarı renkte ve kolaylıkla ısırılamayacak kadar sert olduğundan meyve emilmek sureti ile tüketilir.
Rambutanın büyüklüğü bir küçük elma kadar olup, lezzet ve kokusu cinslerine göre tatlı, ekşimsi ve ekşi arasında değişir. Bu meyve ağacı, yetişmesi için yağışlı ve homojen bir hava nemi gösteren, yani tamamıyla tropik bir iklim istemektedir.
En tutulan cinslerinde, meyve etinden kolaylıkla ayrılabilen çekirdekleri olan rambutan ağaçları, senede biri büyük ve biri ufak olmak üzere iki ürün verirler ve iyi işlenirse her türlü toprakta kolaylıkla yetişebilir.
Tayland, Malezya, Vietnam ve Kamboçya gibi Uzakdoğu ülkelerinde üretilmektedir. Ülkemizde Antalya ili Gazipaşa ilçesinde de rahatça yetiştirilmektedir.
Meyvesi içindeki çekirdeğine yapışıktır. Çekirdeğini yemeyiniz. Tatlı meyvesini ham olarak yiyebilir, kokteyllerinizde, meyve salatalarınızda, keklerinizde kullanabilirsiniz.
Dizanteri olan kişiler için 10 rambutan 1 litre suda iyice kaynatılır. Yarım litre kahvaltıdan sonra suyu ve içerisindeki 5 meyveyi akşam yemeğinden sonra da geri kalan sıvı ve meyve tüketilerek dizanteri tedavi edilir.