Avrupalıların XV. yüzyılda birçok nedene bağlı olarak yeni yollar araması sonucu dünyanın bilinmeyen yerlerini ve yeni ticaret yollarını bulmalarına coğrafi keşifler denilmektedir. Diğer bir ifade ile Coğrafî keşifler; 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması amacıyla başlatılan ve yeni okyanusların ve kıtaların bulunmasıyla gerçekleşmiş olan keşifleri ifade eder. Keşifler 15. yüzyıl ortalarında başlayıp 16. yüzyıl ortalarına kadar yoğun bir şekilde olmuştur.
Avrupa’yı ve dünyayı etkileyecek olan coğrafi keşiflere ilk olarak İspanyollar ve Portekizliler başlamıştır. Daha sonra İngiltere, Fransa ve Hollanda bu sürece dahil olmuştur. Coğrafi keşiflerin sonunda İngiltere en güçlü devlet olarak dünya siyasi tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur.
Yapılan önemli keşiflerden bazıları şunlardır;
– 1486 yılında Portekizli Bartemi Diaz Afrika’nın güneyine inerek Ümit Burnu’nu keşfetmiştir.
– Vaskö de Gama Ümit Burnu’nu geçerek doğuya doğru gitmiş ve Hindistan’a ulaşmıştır.
– 1492 yılında Kristof Kolomb Hindistan’a ulaşmak için yola çıkarak Amerika kıtasına ulaşmıştır. Buranın yeni bir kıta olduğunu anlayamayan Kristof Kolomb bölgeyi Hindistan’ın adaları zannetmiştir. 1507 yılında Amerikan Vespuçi yeni kıtaya ulaşarak buranın Hindistan değil yeni bir kıta olduğunu keşfetmiştir. Bu kıta onun adı ile anılmaya başlanmıştır.
– 1519 yılında dünyanın yuvarlak olduğunu ispat etmek isteyen Macellan dünya turuna çıktı. Dünya turu esnasında ölen Macellan’ın yerine Del Kano bu turu tamamlayarak dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamıştır.
Coğrafi keşiflerin nedenleri;
1. Ticaret yollarının Türklerin elinde olması
2. Birkaç kez el değiştirerek Avrupa’ya gelen malların fiyatının artması ve Avrupalıların doğuya kendilerinin ulaşmak istemesi
3. Coğrafya alanında yapılan çalışmalar sonrasında bilgilerin artması
4. Pusulanın geliştirilerek sapmasının hesaplanması ve doğru yön bulunmasının sağlanması
5. Cesur gemicilerin yetişmesi
6. Karavel adı verilen okyanusa dayanıklı gemilerin yapılması
7. Kralların denizcilere destek vermesi.
Coğrafi keşiflerin sonuçları;
1. Yeni yolların bulunmasıyla ticaret yolları değişti.
2. Akdeniz limanları eski önemini kaybederken Atlas Okyanusuna kıyısı olan limanların önemi artmaya başladı.
3. Yeni kıtalar, medeniyetler, bitki ve hayvan türleri öğrenildi.
4. Sömürgecilik faaliyetleri başladı.
5. Keşfedilen yerlere özellikle Avrupa kıtasından göçler oldu.
6. Yeni keşfedilen bölgelerde Hıristiyanlığı yaymak amacıyla misyonerlik faaliyetleri başladı.
7. Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti. Burjuvalar içerisinde bilim ve sanatı destekleyen Meşen sınıfı ortaya çıkmıştır.
8. Meşen sınıfının desteklediği sanatçıların çalışmaları Rönesans’a zemin hazırlamıştır.
9. Dünyanın yuvarlak olduğu ispatlanarak coğrafya biliminde yeni bilgilere ulaşılmıştır
10. Yeni keşfedilen yerlerin yer altı zenginliklerinden altın ve gümüş Avrupa’ya bol miktarda taşınınca kıtada sermaye birikimi artmış ve kıta zenginlemiştir.
Coğrafi Keşifler ve Osmanlı Devleti: Coğrafi Keşifler Osmanlı Devleti’ni olumsuz yönde etkilemiştir. Ticaret yollarının değişmesiyle Akdeniz limanlarından gelen vergiler ve gelirler azalmıştır. Avrupa’da altın ve gümüşün artmasıyla Osmanlı parası değer kaybetmeye başlayarak piyasada pahalılık ve enflasyon olmaya başlamıştır.