Saltuklular Beyliği, 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra, Selçuklu komutanlarından Ebulkasım Saltuk tarafından 1072 yılında Erzurum ve çevresinde kurulmuştur. Anadolu’da kurulan ilk Türk devletidir. Haçlılar ve Gürcüler ile mücadele etmişlerdir. Saltuklular döneminde yapılan çalışmalar sonrasında Erzurum’da ticaret ve hayvancılık gelişmiştir. Mimari alanda çalışmalar yapmışlardır. Erzurum Tepsi Minare, Ulu Camii, Kale Camii, Mama Hatun Kümbeti ve Üç Kümbetler Saltuklulara aittir. 1202 yılında Rükneddin Süleyman Şah tarafından Türkiye Selçuklu hakimiyetine alınmıştır.
Saltuklular eserleri
– Erzurum Tepsi Minare
– Ulu Camii,
– Kale Camii,
– Mama Hatun Kümbeti
– Üç Kümbetler
Saltuklu Beylerinin tahta geçiş tarihleri
Saltuk Bey / 1072
Ali bin Ebü’l-Kâsım / 1102
Ziyâüddîn Gâzi (takriben) / 1124
İzzeddîn İkinci Saltuk / 1132
Nâsırüddîn Muhammed / 1168
Mama Hâtun / 1191
Melikşâh bin Muhammed / 1200
Türkiye Selçukluları Hâkimiyeti / 1202