Abbasi valisi Tolunoğlu Ahmet tarafından 868 yılında Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir. Başkenti Fustat (Kahire) idi. Bu devlet İle birlikte Türk kültürü Kuzey Afrika’da yayılmaya başlamıştır. Bağdat doğumlu olan Tolunoğlu Ahmet iyi bir eğitim aldıktan sonra Abbasi Devleti tarafından Mısır’a vali olarak atanmıştır. Abbasi Devletinin içinde bulunduğu karışıklıklardan yararlanan Tolunoğlu Ahmet bağımsızlığını ilan etmiştir.
Tolunoğlu Ahmet özellikle Türklerden oluşan ordusuyla Suriye, Filistin, Lübnan ve Bingazi’yi hakimiyeti altına almıştır. Tolunoğlu Ahmet’in ölümünden sonra taht kavgaları ve ayaklanmalar başlamıştır. Yaşanan bu olumsuz gelişmeler sonrasında devlet dağılma sürecine girmiştir. Abbasiler, Mısır’ı tekrar alarak bu devlete son vermişlerdir.
Mısır’ın gelişmesi için mimari alanda çalışmalar yaparak eserler bırakmışlardır. Tarımı ve ticareti geliştirmek amacıyla tedbirler almışlar ve başarılı olmuşlardır. Tolunoğlu Ahmet adına bastırılan para kullanılmıştır. Sosyal devlet anlayışının geliştiği ülkede din ve mezhep farkı gözetmeden herkese hizmet veren “Maristan” adı verilen şifahaneler yaptırılmıştır.
Tolunoğulları devleti özellikleri
– Mısırda kurulan ilk Türk devletidir.
– Kurucusu Tolunoğlu bin Ahmet Abbasilerden ayrılıp devlet kurmuştur.
– Mısırda bin yıl sürecek Türk hakimiyetini başlatmışlardır
– Tolunoğlu Ahmet cami en önemli eserlerindendir.
– Hastane kurmuşlardır.
– Abbasiler yıkmışlardır. Halkın çoğu Arap yöneticiler ise Türktür. Bu özellik yıkılmalarının en önemli özelliğidir.
– Suriye ve Filistine egemen olmuşlardır.
– Türk İslam Tarihinin Mısırda ki ilk örneklerini vermişlerdir.