Nazımla yazılmış eserlere manzume veya manzum eser denir. Gerçekte olmuş veya olması muhtemel olayların şiir biçiminde yazıldığı hikâyelere ise manzum hikâye denir. Manzum hikâye; sosyal, ahlaki bir olayın veya durumun daha etkili anlatılmasını sağlayan bir türdür. Manzum hikâyelerde serim, düğüm ve çözüm bölümleri; kişiler, tasvirler ve ruh tahlilleri gibi bir hikâyeye özgü unsurlar yer alır.
Manzum hikâye, Servetifunun Dönemi’nde yaygınlaşmaya başlamıştır. Türün edebiyatımızda önemli temsilcileri Mehmet Akif Ersoy ve Tevfık Fikret’tir. Mehmet Akif Ersoy’un Küfey Mahalle Kahvesi, Hasta, Köse îmam; Tevfik Fikret’in Balıkçılar, Hasta Çocuk adlı eserleri manzum hikâyenin edebiyatımızdaki önemli örnekleridir.
Manzum Hikâye’nin Özellikleri
– Manzum hikâyeler edebi metinlerdir.
– Konu ve özellik bakımından hikâye ile aynı özellikleri gösterirler.
– Manzum hikâyelerde şair ya bir olayı anlatır ya da bir öğüt verme çabası güder.
– Manzum hikâyeler genellikle bir çevre tasviriyle başlar, ardından o çevrede bulunan kişiler anlatılır. Daha sonra ise olay anlatılır. Amaç okuyucuya bu bölümde ders veya öğüt vermektir.
– Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri hikâye ile benzer özellikler gösterir.
– Manzum hikâyeler düşündürücü ve eğiticidir.
– Manzum hikâyeler birçok bölümden oluşur. İlk bölümde anlatılmak istenen olaydan ve kişilerden bahsedilir. İkinci bölümde ise olaylar anlatılır ve örneklerle tasdik edilir. Üçüncü bölümde ise olay son bulur ve okuyucuya ders vermeyi güden cümleler yer alır.
– Manzum hikayede her olay işlenebilir. Sıradan olaylar, sosyal olaylar vs.
– Manzum hikayeler dörtlük , beyit, bent şeklinde de yazılabilir.
– Mensur hikayeden (düzyazı) hiçbir farkı yoktur. Kişiler, zaman, mekan, olay bu hikayelerde de vardır. Tek farkı şiirselliktir. Dizelerdir. Kafiye ve rediftir.
– Toplumu ilgilendiren olaylar işlenir.
– Daha çok ders veren, eğitici, öğretici, etkileyici konular seçilir.
– Ölçü ve uyağa dikkat edilir.
– Anlam, alttaki dizelerde devam eder.
– Karşılıklı konuşmalara yer verilir.
– Dizelerin uzunlukları aynı olmayabilir.
– Serveti fünun Dönemi’nde yaygınlaşmaya başlayan manzum hikâyenin önemli temsilcileri Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret’tir.