Çanakkale Savaşı veya Çanakkale Muharebeleri, I. Dünya Savaşı sırasında 1915–1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası’nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.
Çanakkale Savaşı’nın Sonuçları
– Osmanlı Devleti, tarihinde en fazla maddî ve manevî kaybı 1. Dünya Savaşı sırasında yaşadı. Bu savaş sırasında en fazla şehit Çanakkale’de verildi.
– İstanbul’u bir ayda ele geçirmeyi planlayan İtilaf Devletleri bu amaçlarına ulaşamadılar.
– Savaşın sonlarına doğru Osmanlı Devleti’ne isyan etmeye hazırlanan azınlıklar, bu hain tavırlarını bir yıl geciktirmek zorunda kaldılar.
– Osmanlı tarihinde bir savaşta ilk defa bu kadar fazla talebe ve yetişmiş insan gücü kaybı yaşandı.
– Avusturya ve Yeni Zelanda askerleri bu savaşta Türk askerini yakından tanıma fırsatı bulmuş, bu savaşta bulunma nedenlerini sorgulamaya başlamışlardır.
– İtilaf Devletleri, dönemin en güçlü donanma ordularına sahip olmalarına karşın, Türk askerinin azim ve kararlılığı karşısında Boğazı geçemeyerek yarımadayı terk etmek zorunda kaldılar.
– Çanakkale Savaşı, Osmanlı tarihinde başkent değişikliğini gündeme getiren tek muharebe olması ile de dikkat çekici.
– İngiltere ve Fransa’nın mağlup olması dünya üzerinde büyük ses getirdi. Bu durum sömürge altında bulunan halkların bağımsızlık yolunda cesaretlenmelerine neden oldu. Sonunda, dünya coğrafyası bağımsızlık adına birçok yeni gelişmelere sahne oldu.
– Çanakkale Deniz Zaferi, Osmanlı tarihinde Preveze’den sonra kazanılan ikinci büyük deniz zaferi olma özelliği taşır. Ayrıca, denizaltılara karşı savaşılan ilk büyük harptir.
– Osmanlı Devleti’nin bu büyük zaferi dünya üzerinde yaşayan Müslümanlar üzerinde olumlu bir etki yaptı. Baskı ve sömürge altında bulunan Müslümanlar kendi kurtuluşları için, Çanakkale Zaferinden güç aldılar.
– Çanakkale, 1. Dünya Savaşı’nın uzamasına neden olan bir mücadeledir.
– Osmanlı Devleti, Balkan Savaşında kaybettiği pirestijini bu zafer sonrası yeniden kazandı.
– Çanakkale Zaferi, Osmanlı ordusunun moralinin yükselmesine neden oldu.
– Dünya tarihinde dar bir alanda çok büyük orduların savaşmasına sahne olan muharebedir.
– Çanakkale’de denizde ve karada elde edilen zaferler hükümetin iktidarda kalış sürelerini uzatmış, İtilaf Devletleri’nin savaşın başından beri bekledikleri hükümet krizi olmamış ve kabine değişikliğine de gidilmemiştir.
– Çanakkale Savaşları ile Rusya’ya yardım gönderilemediği için Çarlık Rusya’sı yıkıldı, yerine Bolşevik Rusya kuruldu. Çanakkale, savaşa bizzat katılmayan bir devletin yıkılmasına sebep oldu.
– Mustafa Kemal gibi, Çanakkale Savaşında kendisini yeni yeni göstermeye başlayan ve ileriki dönemde Kurtuluş Savaşı’nın ünlü Türk komutanları arasına girecek olan subaylar bu savaşta sivrildi.
– Çanakkale, Osmanlı ordusu içinde en fazla yabancı askerin yer aldığı bir mücadeledir. Yaklaşık 500 kadar Alman subay ve asker yer alırken, İslam coğrafyasının çeşitli bölgelerinden gelen başka milletlerden Müslümanlar da destek verdi.
– Osmanlı Devleti’nin Çanakkale cephesi için ayırdığı 300.000’den fazla askerden yaklaşık 211.000’i şehit düştü. Bu durumun insan gücü açısından meydana getirdiği boşluk sadece Birinci Dünya Savaşı’nda değil Türk İstiklal Savaşı boyunca da hissedildi.
– Osmanlı tarihinde ilk defa bir savaş devam ederken edebiyatçılari şairler cepheye götürülerek oradaki hissiyatı kamuoyuna yansıtmaları istendi.
– İngiltere ve Fransa’dan yardım alamayan Çarlık Rusya’sında Bolşevik İhtilali yaşandı ve Çarlık Rusya’sı devrildi. Böylece Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı.
– İlk kez bir savaş esnasında mecmua yayınlanarak halkın maneviyatı yükseltilmeye çalışıldı.
– Osmanlı Devleti’nin elde ettiği bu zaferin ardından Bulgaristan İttifak Devletleri’nin yanında savaşa katılmış, başta Yunanistan, Romanya ve İtalya bir süre daha tarafsızlıklarını korumuşlardır.
– 7-8 Kasım 1917’deki Bolşevik Devrimi ile Rusya savaştan çekilince, Osmanlı, Rus işgalindeki topraklarını kurtardı.
– İtilaf Devletleri’nin başarısızlığı, Arap ayaklanmasını bir yıla yakın geciktirdi.
– Dünya deniz ticaretinin yarısını elinde tutan ve zenginliğini de bu üstünlüğü ile sağlayan İngiltere, denizlerdeki hakimiyetini Amerikan ve Japon ticaret filolarına kaptırdı.
– Çanakkale’de Türklerin elde ettiği başarı sonrası iki yıl uzayan savaş boyunca Doğulu ve Batılı müttefik devletlerin (Rusya-İngiltere-Fransa) ekonomilerinde ciddi sıkıntılar meydana geldi.
– Kısa süre içerisinde bitmesi beklenen Birinci Dünya Savaşı 2 yıl daha uzamıştır.
– Çanakkale, verilen büyük kayıplar sebebiyle Türk tarihinin en hazin zaferi olma özelliğini taşır.