Talâk (boşama) meşru bir nikâh akdiyle karı-koca olan eşlerin evlilik hayatını sona erdiren sebeplerden birisidir. Evlilik hayatını sona erdiren fesih, mühalaa (kadının teklif edeceği bir bedelle boşanma), tefrik (hâkimin ayırması) ve ölüm gibi başka sebepler de vardır. Boşamanın Arapça’daki karşılığı “talâk”tır. Talâk kelimesinin lügat manası “bağı çözmek” demektir. Talâk (boşama) terim manası ise kadın ve erkek arasında nikâh akdi ile tesis edilen evlilik bağını derhal veya daha sonraki bir zamanda belli sözlerle çözmek ve evlilik ilişkisini sona erdirmek demektir.
İslâm’da evliliğin geçerli olmasının şartlarından biri de nikâh akdinin süresiz olarak, yani ömür boyu devam etmek üzere kıyılmasıdır. Bunun zıddı olan belirli bir süre için evlenmek (mut’a nikâhı) haram kılınmıştır çünkü çiftlerin daha evliliğin başlangıcında boşanmayı düşünmeleri, evlilikten beklenen neticelerin ve maslahatların ortaya çıkmasına engel olacaktır.
Bununla birlikte İslâm, muhtelif durumları ve arızaları da göz önüne alarak boşamayı meşru kılmıştır fakat boşamanın hükmü, eşlerin durumuna göre bazen mubah, müstehap hatta farz olurken, bazen de mekruh ve haram olabilmektedir. Bu, kişiyi hanımını boşamaya götüren sebebin mahiyetine göre değişebilmektedir.
Evet, boşama prensip olarak mubah bir uygulama olarak görülse de duruma göre farklı hükümler almıştır. Âlimler hiçbir sebep yokken kişinin hanımını boşamasını harama yakın bir mekruh görürken, diğer yandan eşinin uyarılarına ve nasihatlerine rağmen dinin farzlarını terk eden ve haramlarını işlemeye devam eden kadının veya iffetsiz bir kadının boşanmasını mendup görmüşlerdir. Diğer yandan bir erkeğin boşandığı takdirde zinaya düşme korkusu varsa boşanması haram olur. Evli kaldığı takdirde harama düşeceği veya farz vazifelerini terk etmek zorunda kalacağı kesin olarak bilinen bir kimsenin boşaması ise vacip olur.
Allah’ın En Sevmediği Mubah
Evet, dinimizde meşru kılınan bu fiilin, suiistimal edilerek, toplum, aile ve çocuklar nazarında olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına engel olmak ve evliliğin devam ve bekasını temin etmek için bazı tedbirler alınmıştır. Boşamanın şakasının da ciddisinin de aynı olduğu ve sonuç doğuracağı bildirilmiş ve meselenin önem ve ehemmiyetine binaen talâk üçle sınırlandırılmıştır. Diğer yandan da boşamanın sevilmeyen ve çirkin bir tasarruf olduğunu gösteren birçok hadis-i şerif varid olmuştur.
Bunlardan bazıları şu şekildedir:
مَا أَحَلَّ اللّٰهُ شَيْئًا أَبْغَضَ إِلَيْهِ مِنَ الطَّلَاقِ
“Allahu Teâlâ kendisine talâktan daha sevimsiz olan hiçbir şeyi helâl kılmadı.”;
أَبْغَضُ الْحَلَالِ إِلَى اللّٰهِ تَعَالَى الطَّلَاقُ
“Yüce Allah’a helâlin en sevimsizi boşamadır.”;
لَعَنَ اللّٰهُ الذَّوَّاقينَ وَالذَّوَّاقَاتِ
“Sırf zevk için sık sık kadın değiştiren erkeklerle, sık sık koca değiştiren kadınlara Allah lanet etsin.”;
أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا طَلَاقًا في غَيْرِ مَا بَأْسٍ فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّةِ
“Hangi kadın, (çok ciddi) bir gerekçe yokken kocasına boşanma talebinde bulunursa, bilsin ki cennetin kokusu kendisine haramdır.”;
مَنْ أَفْسَدَ امْرَأَةً عَلٰى زَوْجِهَا فَلَيْسَ هُوَ مِنَّا
“Kim, bir kadını kocasının aleyhine kışkırtırsa bizden değildir.”
Buna göre kişinin ufak tefek geçimsizliklerden veya hanımında hoşlanmadığı bir kısım huyların bulunmasından hemen boşama yolunu seçmesi doğru olmadığı gibi böyle bir davranış Allah ve Resûlü’nün de istemediği bir tasarruftur. Konuyla ilgili Cenâb-ı Hak şöyle buyuruyor:
وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَۤى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللّٰهُ فيهِ خَيْرًا كَثيرًا
“Onlarla hoşça, güzelce geçinin. Şayet onlardan hoşlanmayacak olursanız, olabilir ki bir şey sizin hoşunuza gitmez de Allah onda birçok hayır takdir etmiş bulunur.” (Nisâ Sûresi, 4/19) Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) de: “Bir mümin, hanımındaki hoşlanmadığı bir huya karşı hoşnutsuzluğunu onu defterden silecek bir kin derecesine vardırmasın zira beğenmediği bir huyla karşılaşsa bile, nasıl olsa bir başka huyunu beğeniyordur.” ifadeleriyle aynı hususa işaret etmiştir.
Boşanmak İle İlgili ayetler
Boşanma hakkında bilgi
Talak kaç kısımdır
Sarhoşun boşaması geçerli mi
Akıl hastasının boşaması geçerli mi?
Duhulden (Gerdekten) Önce Boşama İle İlgili Hadisler
Üç Talak Nedir