Salat; tebrik, tezkiye, duâ, Peygamberimiz (s.a.s)’e yapılan duâ, istiğfar, rahmet gibi anlamlara gelen bir terimdir. Salavât, salât kelimesinin çoğuludur. Peygamber Efendimiz (sav)’in ismi zikredildiğinde yapılan duâ demektir. Yani salavat, Hz Peygamber’e yapılan duâ mânâsına gelir.
Sözlükte “dua, tâzim, rahmet” gibi anlamlara gelen salât ile (çoğulu salavât) “esenlik” anlamındaki selâm kelimelerinden oluşan salât ü selâm, “aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm” veya “sallallahu aleyhi ve sellem” şeklinde kullanılır. Böyle dua etmeye “salavat getirme” denir.
Salavat birçok şekilde getirilebilir.
– En kısa şekli ile salavat: “Âllâhümme salli alâ Muhammed.”
Anlamı: “Allâh’ım, Efendimiz, büyüğümüz Muhammed’e, salat-u selam eyle.” demektir.
– Aleyhisselam
– Aleyhissalatu vesselam
– Sallallahu aleyhi ve sellem
– Allahumme salli ala Muhammedin ve ala ali Muhammed
– Allahumme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim.
Kur’ân-ı Kerim’de bu anlamda şöyle buyurulur: Âllâh ve O’nun melekleri Peygamber’e hep salât ederler. Ey mü’minler, siz de Ona salât (ve dua) ediniz ve samimiyetle selam veriniz” (el-Ahzab, 33/56).
Bu âyeti kerimeyle, Peygamberimize salât ve selamlarımızla hürmetlerimizi sunmak farzdır; her müslüman için yerine getirilmesi gerekli bir görevdir. Her müslüman en kısa şekilde: Âllâhümme salli alâ Muhammed Allâhım Muhammedi rahmetinle tebrik et ve esen kıl” diye salât getirir.
Rasûlü Ekrem Efendimiz de, “Yanında benim adım anılıp da bana salât getirmeyen kişinin burnu sürtünsün, hakarete uğrasın ” buyurmuştur (et-Tâc, V, 145).
Namazlarda oturduğumuz zaman tahiyyât * tan sonra okuduğumuz “Allahumma Salli, Bârik…” duâları da, Hz. Peygambere salât getirmeyi ifâde eder. Hz. Peygambere salât getirmenin fazileti hakkında Rasûlüllah şöyle buyurmuştur: Kim bana bir salât getirirse, Allah ona on salât (mağfiret) eder” (et-Tâc, Vı 145).
Hz. Peygamber’in ismi her işitildiğinde veya anıldığında salat getirilip getirilemeyeceği hususunda bazı alimler; bir yerde, Hz. Peygamber’in adı ne kadar anılırsa anılsın bir defa salât edilmesi yeterlidir derken, bilginlerin çoğunluğu ise, Hz. Peygamber’in adı her anıldığında salât getirilmesi gereklidir demiştir. Nitekim hadis ilmiyle uğraşanlar, Hz. Peygamberin hadislerini rivayet ederken, sözleriyle, halleriyle en büyük saygıyı göstermişler; öğretimi sırasında da Hz. Peygamber’in adı ne kadar çok anılırsa anılsın, her anıldıkça, “Sallallahü aleyhi ve sellem” diyerek saygılarını göstermişlerdir.
SALAVAT İLE İLGİLİ HADİSLER
Hadis-i şeriflerde şöyle buyrulur:
“Yanında anıldığım kişi bana tam bir salât ü selâm getirmezse o benden değildir, ben de ondan değilim. Allâh’ım! Benimle alâkasını devam ettirenle Sen de alâkanı devam ettir. Benimle alâkasını kesenle Sen de alâkanı kes.” (Deylemî, el-Firdevs, III, 634)
“Cimri, yanında adım anıldığı hâlde bana salât ü selâm getirmeyen kimsedir.” (Tirmizî, Deavât, 100)
“Kim bana salât ü selâm getirmeyi unutursa cennetin yolunu şaşırır.” (İbni Mâce, İkâmet, 25)
“Cenâb-ı Hakk’a yarın rızâya ermiş olarak mülâki olmak arzusunda bulunanlar bana çokça salât göndersinler.” (Ali el-Müttakî, I, 504/2229)
“Tahkîkan sizden bana en yakın olan kimse beni çokça salât ve selâmla yâd edenlerdir.” (Tirmizî, Vitr, 21/484)
“İhtiyâcı bulunan bir şeyi te’minde zorluğa düşen bir kimse bana çokça salât ve selâm göndersin. Tahkîkan salât ve selâm gam ve kederleri izâle eyler, rızıkları bollaştırır ve müşkilleri halletmek için yegâne bir vesiledir.” (Kenzü’l-İrfân, 5)