Tehlil, kelime-i tevhidi okuyarak zikretmek demektir. Yani tehlil; لَا اِلَهَ اِلَّا اللهْ Lâ İlâhe İllallah (Allah’tan başka ilâh yoktur) sözünü söylemek anlamına gelir. Bu kelime, “Tevhid kelimesi” olarak da adlandırılmaktadır. İslâm’ın temel rüknü, esasıdır. Hakimiyetin, üstünlüğün, yaratıcılığın ve ilâhlığın ancak Allah’a ait olduğunu bildirmektedir.
Tevhid kelimesi iki kısımdan meydana gelmektedir. Birincisi “Lâ İlâhe illallah” ikincisi ise, “Muhammedün Resulullah” (Muhammed Allah’ın elçisidir)’dır. “Lâ İlâhe İllallah”ı, “Muhammedün Resulullah” tamamlar. Birincisini kabul edip ikincisini inkar etmek, tevhidi, İslâm inancını ortadan kaldırır. Şehâdet kelimesinde de, bu iki kelime temel olarak kabul edilmektedirler.
Hz. Muhammed (s.a.s) günde yüz defa tehlil’i okumayı tavsiye etmiş ve bunun, büyük sevapların kazanılmasına ve çeşitli günah ile zararın define sebep olduğunu açıklamıştır (Buharî, Deavât, 64; Tirmizî, Deavât, 60). Aslında buradaki yüz sayısı, çokluğa işarettir. İhlasla bol miktarda tehlil’i okumanın faziletini ifâde etmektedir.
Diğer bir hadiste de Resulullah (s.a.s), “Lâ İlâhe İllallahu vallahu ekber ve lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh” demenin, çok sayıda günahların affedilmesine sebep olacağını söylemiştir (Tirmizî, Deavât, 58).
Ebû Süfyan’ın naklettiğine göre Resulullah (s.a.s) Herakl’a mektup yazdığı zaman ona; “Gelin sizinle aramızda müsâvî, eşit olan bir kelimede birleşelim” demişti. Mücâhit bu kelimenin, takva kelimesi olan Lâ İlâhe İllallah ” olduğunu söylemiştir (Buhârî, Eymân, 19).
Tehlil ile ilgili örnek cümleler
– Kimi tehlîl ü kimi tahmîd okur (Süleyman Çelebi)
– Cesur gāziler dahi Hakk’ın inâyetine tevekkül edip tekbirler ve tehlillerle kılıç çekip sancak açtılar (Kâtip Çelebi’den Seç.)
– Bir gün bana, sabahları zikir ve senâ ederken kuşların da berâberce zikir ve tehlil ettiklerini söyledi (Ahmet H. Tanpınar).