“Yarın oruç tutmam nezrim olsun” gibi bir nezir, muayyen (belirlenmiş) bir nezirdir. “Bir gün oruç tutmam nezrim olsun” denilmesi de gayr-i muayyen bir nezirdir ve bunlar aynı zamanda mutlak, yani bir şarta bağlı olmayan nezirlerdir. “Filan işim görülürse Allah için nezrim olsun, bir gün oruç tutacağım” denilmesi de bir şarta bağlı, yani muallak nezirdir.
Muayyen günde yapılması nezredilen bir şey, o gün yapılmazsa ne yapmak gerekir?
Kazâ gerekir. O nezredilen şeyi başka bir günde yapmak gerekir. “Filan fakire şu cuma günü şu kadar para vermek nezrim olsun” denilip de o cuma gününde verilmemesi gibi.
Bir şarta bağlı olan muallak bir nezir, bağlı olduğu şey henüz meydana gelmeden yapılabilir mi?
Hayır, yapılamaz. Mesela, “Filan gün işim olursa, bir hafta oruç tutayım” denilse o iş henüz ortaya çıkmadan bu oruç tutulmakla o nezir yerine getirilmiş olmaz.
Mutlak veya muallak bir nezir mekâna, zamana, belirli paraya ve belirli bir fakire tahsis edilebilir mi?
Hayır, tahsis edilemez. Mesela, “Filan gün, filan şehirde oruç tutayım” veya, “Filan fakire elimdeki şu 1000 kuruşu tasadduk edeyim” denilse, bundan başka bir günde, başka bir şehirde de tutulabilir ve o paranın yerine, o miktarda başka bir para diğer bir fakire de verilebilir.
Meydana gelmesi istenen veya istenmeyen bir şarta bağlı olan bir nezir ne şekilde yerine getirilebilir?
Meydana gelmesi istenen bir şarta bağlı olan bir nezir, o şartın gerçekleşmesinden sonra yapılır. “Şu nimete kavuşursam, bir ay oruç tutayım” denilmesi gibi.
Meydana gelmesi istenmeyen bir şarta bağlanmış bir nezirde ise o şartın gerçekleşmesi durumunda, kişi muhayyer olur. Dilerse nezrettiği şeyi yapar, dilerse yalnız yemin kefareti ile yetinir. “Yalan söylersem, bir ay oruç tutayım” denilmesi gibi.
Nezredilen bir kurban ne zaman kesilmelidir?
“Kurban keseyim” gibi bir ifadeyle nezredilen kurban, her vakit kesilebilir. Bayram günlerinde kesilmesi gerekmez. Fakat udhiyye ifadesiyle nezredilmişse mesela, “Allah rızası için nezrim olsun, udhiyye kurbanı keseyim” denilirse bu kurbanı, kurban kesme günlerin birinde kesmek gerekir.
Allah rızası için olmayan bir nezir muteber midir?
Hayır, muteber değildir. Mesela, “Filan kişi gelirse Allah rızası için bir kurban keseyim” denilse, bu muteber bir nezir olur. “Allah rızası için” ifadesi telaffuz edilmediği takdirde de bu nezir muteberdir. Çünkü esasında “kurban” tabiri Allah nzası için kesilen hayvana mahsustur. Fakat Allah rızası kastedilmeksizin, “Filan kişi gelirse bir koyun keseyim” veya, “Filan türbe için bir kurban keseyim” gibi nezirler muteber değildir.
“Filan kimseye şu kadar para nezrettim”, “Filan türbeye şu kadar mum nezrettim”, “Filan kimsenin gelmesi için kurban keseceğim” gibi sözler de câiz değildir.