Sözlükte “yakınlık ve yaklaşmak, kendisiyle Allah’a yaklaşılan şey” manasına gelen kurban, Dini ıstılahta, “ibadet niyetiyle, kendine mahsus vakitte, belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce kesmek” demektir. Diğer bir ifade ile Kurban, fıkıhta belirlenen şartları taşıması kaydıyle, Allah’a yakınlık ve ibâdet gayesiyle, şer’î usûl ile boğazlanıp kesilen hayvana verilen isimdir. Kurban bayramı günlerinde (ilk üç günde) belli şartları taşıyan ve Allah rızası için kesilen kurbana “udhiyye” denir.
Kurban kesmek mal ile yapılan bir ibadettir ve hanefi mezhebine göre vaciptir. İmam Şafii’ye göre ise, kurban vacip değil, müekked bir sünnettir.
Her ibadette olduğu gibi kurban kesme ibadetinin de bizler için birçok hikmet ve faydası vardır. وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلٰى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهيمَةِ الْاَنْعَامِ “Biz her ümmete kurban ibadeti koyduk ki Allah’ın kendilerine erzak olarak verdiği hayvanları keserken Allah’ın adını ansınlar.” (Hac 22/34) âyetiyle Allah Teâlâ, kurban ibadeti yerine getirilirken yüce adının zikredilmesini, yeryüzünde mevcut bütün hayvanların Kendi mülkü olduğunu ve sırf rahmet eseri olarak insanların istifadesine verildiğinin bilinmesini ve bu şuurla kurban ibadetinin yapılmasını emretmektedir.
Kurban, Allah’ın rızasını kazanma yolunda bir fedakârlık, hasbîlik ve teslimiyetin ifadesidir. Bu teslimiyet ve hasbilik, Hz. İbrahim ve İsmail ile zirveleşerek sembolleşmiştir. Kurban, Allah’a teslimiyet ruhunu geliştirir. Böylelikle insan hakikî kulluk tavrını takınıp, şükür vazifesini yerine getirmeye çalışır ve böylece Allah’a yaklaşır.
Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma, fedakârlık ve dayanışma ruhunu mayalar ve geliştirir. Toplumda adaletin gelişmesine yardım eder. Toplum katmanları arasındaki uçurumların aşılmasına ve değişik seviyelerdeki ferdlerin birbirlerinin hâlini anlayıp ilgilenmelerine ve kaynaşmalarına ciddi katkıda bulunur.
Kurbanın, insan sağlığının önemli bir unsuru olan dengeli ve sağlıklı beslenmeye katkısı da dikkat çekicidir çünkü normal zamanlarda et yeme imkânı bulamayan fakirler, kurban münasebetiyle bunu elde ederler. Hatta dünyanın uzak yerlerindeki muhtaç insanlara bile et gönderilir. Ayrıca kurban, hayvancılığın gelişmesine ve ekonomik canlanmaya da önemli derecede katkı sağlar.