Yeryüzünde işlenen günahların en büyüğü şirktir, Allah’a ortak koşmaktır. Şirk’ten sonra ikinci dereceyi alan günah, masum bir insanın hayatına son verip, canına kıymak, onu öldürmektir.
Haksız yere ve kasden insan öldürmek, büyük günahlardan olup cezası kısas ile öldürmedir.
İnsan öldürmek;
a) Kasıtlı (taammüden)
b) Kasıtlıya benzer (şibh-i amd)
c) Yanlışlıkla (hata’) olmak üzere üç nevidir.
Kasıtlı Öldürme
Kasıtlı öldürme; taammüden bir insanı kasd ederek onu silah, demir parçası, bıçak, büyük sopa vb. öldürücü sayılan araçlarla yada zehirlerle veya boğarak vb. şekillerde öldürmektir.
Kasıtlıya Benzer Öldürme
Kasıtlıya benzer öldürme (şibh-i amd); bir insanı, adı geçen ve öldürücü sayılan araçlarla değil de hafif taş, yumruk, kamçı, küçük sopa vb. öldürücü sayılmayan araçlarla öldürmektir.
Yanlışlıkla Öldürme
Yanlışlıkla öldürme; öldürme kasdı ve amacı olmaksızın, birinin ölümüne sebebiyet vermekle meydana gelen ölümdür.
Kasıtlı Öldürmenin Cezâsı
Kanının akıtılması gerekli olmayan (masûm) canlı bir insanm kasıtlı olarak öldürülmesi halinde, öldürenin de kısas ile öldürülmesi gerekir. Kısas ile öldürülenin öldürme günahı kalkar.
Öldürülen kişinin (maktûlün) velisinin kısastan vazgeçip de diyet isteme hakkı vardır.
Kısas Uygulanacak Katilde Aranan Şartlar
a) Akil ve baliğ olması
Kâtilin kendi isteğiyle sarhoş olması onu kısas cezâsından kurtarmaz.
b) Öldürmenin kasdî ve bilinçli olması
Kasdî değil de kasıtlı öldürmeye benzer öldürmede yada hata ile gerçekleşen öldürmede kısas uygulanmaz.
c) Öldürme isteğinin şüphe götürmez kadar açık olması
Maktül’de Aranan Şartlar
a) Kanının akıtılması gerekli olmaması
Maktulün; müslümanlara karşı savaş halinde olan (harbî) kâfir, mürted, muhsan zânî, zındık vb. nitelik taşıması durumunda, kâtiline kısas uygulanmaz.
b) Katilin oğlu-kızı vs. olmaması
Kâtilin; baba, dede ve yukarısı yada anne, nine ve yukarısı olması durumunda, kendisine kısas uygulanmaz, diyet ödetilir. Çocuğun, babasını vs. öldürmesi durumunda ise, kendisine kısas uygulanır.
c) Katil ile arasında tekâfü’ün bulunması
Bir kâfir katleden müslümana yada köle katleden hür kişiye kısas uygulanmaz, kendisine diyet ödetilir.
Kısas’ın Uygulanma Şekli
Katil, maktûlü hangi araçla ve ne şekilde öldürdüyse, kendisine de aynı araç ve şekilde kısas uygulanır. Ancak maktûlün velisi isterse kılıçla kısas yapılmasını tercîh edebilir. Aynı şekilde; öldürme, sihir yaparak, içki içirerek yada livâta yapılarak işlenmişse, kısas kılıçla uygulanır.
Kasıtlıya Benzer Öldürmenin Cezası
Yukarda îzâh edildiği üzere, kasıtlı değil de kasıtlıya benzer şekilde öldürme eyleminin cezâsı sadece diyet ödemektir.
Yanlışlıkla Öldürmenin Cezâsı
Yukarda îzâh edildiği üzere, yanlışlıkla işlenen öldürme eyleminin cezâsı da diyet ödemektir.
DİYET
Kısasın uygulanması gereken yerde, kısas sahipleri bundan vazgeçip de diyet talebinde bulunabilecekleri gibi, diyetin tümünden yada bir kısmından da vazgeçebilirler.
Diyet, bulunması halinde ayıplı olmayacak yüz deve’dir. Şayet bulunamazsa yada ederinden daha fazla fiyatla bulunuyorsa, bu develerin kıymeti kadar nakid verilir.