Büyük günahlardan biri olan gasb, meşru bir hakkı haksız yere sahibinden almak yada onu o haktan alıkoymaktır.
Gasbın üzerine şu sonuçlar terettüb eder.
a) Hem günah yazılır hem de gasb edilen şey gasbçıya tazmin ettirilir. Örneğin; bir başkasının şer’î malına el koymak bu neticeyi doğurur.
b) Sadece günah yazılır. Örneğin; şer’î mal sayılmayan, ancak dişiye mahsûs ve ait olan bir eşyasına el koymak. Köpek, domuz, tezek, leş derisi, içki vb. şeyler gibi.
c) Günah yazılmaz sadece tazmin ettirilir. Örneğin; kişinin kendi malı zannettiği, ancak bir başkasının malı olan bir mala el koyması gibi.
d) Ne günah yazılır ne de tazmin ettirilir. Örneğin; kendine mahsûs zannettiği, ancak bir başkasına mahsûs ve ait olan ve şer’î mal olmayan eşyaya el koymak. Yukarda sıralanan köpek vb. şeyler gibi.
Mahcub Olmamak İçin Başkasına Verilen Mal
Bir topluluk içinde ısrârla istenen ve mahcûb duruma düşmemesi için sahibi tarafından verilen mal da gasb edilmiş sayılır. Bu malda tasarruf edilmemesi ve sahibine geri iâde edilmesi gerekir.
Gasb Olayında Yapılması Gerekenler
a) Gasbçının ta’zîr cezâsına (kınama, dövme, hapsetme vb.) çaptırılması.
b) Gasb edilen mal duruyorsa derhal sahibine teslim edilmesi.
c) Gasb olunan mal telef olduysa tazmin ettirilmesi.
Ancak şer’î mal sayılmayan, örneğin; bir buğday tanesi, veya köpek, tezek, içki vb. şeyler tazmin ettirilmez.
Tazmin ettirilecek malın eş değeri yok ise; tazmin tutan, gasb edildiği andan telef olduğu ana kadar geçen süre içerisinde hak ettiği en yüksek fiyat ve değer üzerinden hesaplanmalıdır.
Malın eş değeri bulunuyor ise; yani pamuk, un, su, bakır, para, hurma, kuru üzüm, buğday, yağ vb. şeyler gibi örf ve âdette tartılır veya ölçülür bir mal ise, varsa yerlerine ölçü ve tartılarında olan eş değerleri verilir. Yoksa değer fiyatları ödenir.
Ancak taraflar rıza gösterirlerse, yukarda sayılan mislî, yani eşdeğeri bulunan mallar yerine kıymet ve değeri de verilebilir.