Nezr lügatte iyi yada kötü bir şeyi vaad etmektir. Dini manada ise nezr; örneğin köle azad etmek gibi nafile veya cenaze namazı gibi farz-i kifaye olan herhangi bir ibadet türünü Allah’a yaklaşmak gaye ve amacıyla, herhangi bir şeyin meydana gelmesine bağlı yada bağımsız olarak vaad edip adamaktır.
Öğle namazı vs. gibi farz-i ayn olan yada içki içmek vs. gibi harâm olan yada (erkek için) başı açık olarak nafile namaz kılmak gibi mekruh olan yada kalkmak, oturmak vs. gibi mübâh olan bir husûsu nezr etmek câiz değildir. Bu tür şeyleri nezr etmekten dolayı kişiye keffaret gerekmez.
Bazı alimler, nezrden alınan sevabın, vacib bir ibâdetten alınan sevâb gibi olduğunu ve hatta nâfile ibâdet sevâbından yetmiş kat daha fazla sevâb getirdiğini söylemiştir.
Nezr’in Rükünleri
Nezrin rükünleri üçtür.
a) Nezr eden kişi
b) Nezr edilen şey
c) Nezr sîgâsı
Nezr Edenin Şartları
Nezr edenin şartları dörttür.
a) Müslüman ve mükellef olmak.
b) İrâde ve istek sahibi olmak.
Zorla ve ikrahla yaptırılan nezr geçersizdir.
c) Tasarrufta tenfîz sahibi olmak.
Çocuk ve delinin tasarrufları tenfîz edilir olmadığından, bunların yapacakları nezrler geçersizdir.
Sefahet yada iflâstan dolayı mahcûru aleyh olanların; köle azad etmek gibi, mali ve aynî ibâdetlerdeki tasarrufları bulunmadığından, bu husûsta yapacakları nezrler de sahîh değildir. Zimmette olmak kaydıyla, zimmî yada bedenî husûslarda ise nezr yapabilirler. Sarhoşun nezri ise sahihtir,
d) Nezr ettiği şeyi yapabilir olmak.
Kişi, meşrû herhangi bir sebepten dolayı tutamayacağı orucu nezr edemez.
Nezredilen Şeyin Şartı
Nezredilen şeyin şartı birdir.
İbadet Cinsinden Olması
Kişi yapmakla mükellef olduğu; namaz, oruç vb. farz-i ayn ibâdetleri nezredemez. Cenâze namazı vb. farz-i kifâye yada nâfile olan ibâdetler ise nezredilebilir. Aynı şekilde harâm, mekrûh yada mübâh şeyler de nezredilemez.
Nezr Sigasının Şartı
Şer’i bağlılık ifade edebilecek bir söz, işaret yada yazı olması Örneğin kişinin;
– “Allah’ım üzerimde şu şey nezr olsun”
– “Şu şey üzerime nezr olsun” demesi sözlü nezrdir.
Aynı şekilde, konuşamaz durumda olanın, nezr niyyetiyle, şer’i bağlılık ifade eden bir işaretle yapacağı nezr ile şer’i bağlılık ifade eden bir yazı ile yapacağı nezr de geçerlidir.
Şer’i bağlılık ifade etmeyen ve sadece niyyet edilen yada niyyet olmaksızın, sadece sözle yapılsın nezrler geçersizdir. Ancak niyyet edilen nezrin gerçekleştirilmesi sünnettir.