Hac ibadetinin önemli farzlarından birisi de Arafe mevkinde vakfe’ye durmaktır. Arafe vakfesinin farziyeti; Arafe günü zaval’den sonra ve fecr’ kadar olan süre
içerisinde, bir lahza bile olsa Arafe öevkiinde bulunmakla yerine gelir. Vakfenin yeri, Arafat bölgesidir. Arafat bölgesinin Mekke tarafındaki sınırı, “Ürene Vadisi”dir. Ürene vadisi dışında Arafat bölgesinin her yerinde vakfe yapılabilir. Bu vadi Arafat bölgesinden değildir. Burada bulunan “Nemîre Mescidi”nin kıble (kuzeybatı) tarafından bir kısmı da vakfe yerinin dışında kalmaktadır.
Vakfenin zamanı ise, Zilhiccenin 9. Arefe günü zeval vaktinden yani güneşin tepe meridyeni üzerine geliş vaktinden bayramın ilk günü “fecr-i sadık” denilen tan
yerinin ağarmaya başladığı zamana kadar geçen süredir. Bu konuda mezhepler arasında görüş ayrılığı yoktur.
Arafe vakfesiyle ilgili sünnetler
1- İmamın Zilhicce ayının yedinci gününde ve aynı zamanda öğle namazından sonra, Mescidul Haram’da hacılara bir hutbe okuması. şayet imam da ihramlı ise,
bu hutbeye telbiye ile, değil ise tekbir ile başlar.
İmam bu hutbede hacılara, o saatten itibâren yapacakları hac ibâdetiyle ilgili tüm husûsları îzâh edecektir.
Ayrıca imâm bu hutbede, kendilerine zilhicce’nin sekizinci gününde, sabah namazından sonra Mina’ya gitmelerini, öğle ile diğer farz namazlarını Mina’da
kılıp ordan ayrılmamalarını ve orada gecelemelerini tavsiye edecektir.
İmâm zilhicce’nin dokuzuncu gününde, güneşin doğuşuyla hacılarla birlikte Arafe’ye doğru yola çıkacaktır. İmâm Arafe’ye mücâvir bulunan, ancak hudutları dışında
olan Nemira mıntıkasına ulaşmca, zevâl vaktine kadar burada kalacak ve zevâl’den hemen sonra, ön kısmı Ürane hudutlarında, arka yarısı ise Arafe hudutları içinde
bulunan Hz. İbrâhîm mescidi’nde de (Nemira mescidi) iki hafif hutbe okuyacaktır.
Nemira Mescidi Hutbesi
İmam, Nemira mescidinde okuyacağı ilk hutbede, hac menâsik’ini öğretecek ve Arafe’de bulundukları süre içerisinde çokça zikir ve duâ etmeleri yönünde hacıları
teşvik edecektir.
İlk hutbe bitince, İhlâs sûresi okuyacak kadarlık bir an oturduktan sonra, ikinci hutbeyi okumaya kalkacaktır. Ancak imâm ikinci hutbeye kalkarken, diğer taraftan
müezzin ezân okumaya başlayacaktır.
İmam ikinci hutbeyi, ezân okunurken okuyacak, ezân ile birlikte bitecek şekilde kısa okuyacak ve hutbe biter bitmez namaza kâmet getirilecektir.
Arafe’de Namazları Cem’ Etmek
Arafe’de imâm ve cemâati seferi ise, öğle ile ikindi namazlarını kasren ve cem’an birlikte kıldıracaktır. Değilse onlara sadece öğle namazını kıldıracaktır. Ancak kendisi seferî olduğu için, söz konusu namazları kasr ve cem’ ile kıldıracak olan imâmın seferî olmayanları cem’ yapamayacaktan, imâm ile birlikte sadece iki rekat kılıp da onun selâm vermesinden sonra öğle namazını dört rekat olarak tamamlamaya kalkmaları gerektiği yönünde îkâz etmesi gerekir.
Arafe’ye Giriş
Nemira mescidinde kılınacak namazdan sonra, hep birlikte ve seri bir şekilde Arafe’ye geçilecektir. Zevâl’den önce Arafe hudutlarına girmek bid’attir. Ancak günümüz şartlarında meşakkatten dolayı bu hususa uyulmamasında beis yoktur.
2- Arafe’de gece ile gündüzü birleştirmek.
Arafe günü, zevâlden sonra vakfeye durmuş olan hacı, akşamı beklemeden Arafe’den ayrılabilir ve esah görüşe göre böyle davrananın vakfesi gerçekleşmiştir. Aynı şekilde, Arafe’ye gündüz değil de güneş batımından sonra gelenin de vakfesi geçerlidir. Ancak Arafe’de hem gündüz ve zevâlden sonra gün boyu bulunmak hem de gecenin az bile olsa bir bölümünü orada geçirmek daha efdaldİr.
3- Çokça tehlil getirmek.
Tehlîl’in efdal olan sîgâsı şudur.
“Allah’tan başka (hakîkî) mâbûd yoktur! Tektir! Onun ortağı yoktur! Onundur mülk ve onundur övgü! Ve O, her şeye kâdirdir!”
4- Çokça tekbîr tesbîh ve telbiye getirmek.
a) Tekbîr; “Allah-u ekber”
b) Tesbîh; “Sübhanallah”
c) Telbiye;“Lebbeyk Allahumme Lebbeyk….”şeklinde getirilir.
5- Kur’an-ı Kerim tilavet etmek.
Arafatta efdal olan tilavet; “İhlas” sûresini “yüz” yada “bin” kere okumaktır. Efdaliyyet husûsunda ikinci sırada “haşr” sûresi gelmektedir.
6- Allah rasulüne (as) çokça salat ve selam getirmek.
Efdal olan salavât-i şerife; teşehhüdten sonra okunan “Allahumme salli…. salavatının tümünü okumaktır.
7- Çokça zikir ve dua okumak, kendine ve mü’minlere istiğfar yapmak.
8- Arafe vakfesi boyunca, gerek adı geçen tüm ibadetler esnasında ve gerek bu ibadetler dışında, kıbleye yönelik durmaya, taharetli olmaya ve gerekli olan tesettüre riayet etmeye azami derecede özen göstermek.
9- Erkeklerin; bu ibadetleri, tahammül edilebilecek ve ibadetin huzurunu kaçırmayacak ölçüde olması şartıyla, güneş altında icra etmesi. Kadın ve hünsalar ise çadır vb. yerleri varsa orada vakfe yapmaları, yoksa herhangi bir şeyle örtünmeleri sünnettir.
10- Vakfe boyunca sadaka vermek, muhatablarla güzel sözlerle hitab etmek vb. hayırlı amel ve davranışlarda bulunmak.
11- Erkeklerin, Arafat alanı ortalarında bulunan “Cebelur-rahme” tepesinin eteğinde bulunan büyük kayalıkların dibinde vakfe’ye durması.
Ancak orada bulunulacak zaman ve mekânı, izdihâma ve meşakkate sebeb olmayacak şekilde ayarlamak ayrıca sünnettir.
Kadın ve hünsâların ise, izdihâmdan ve erkeklerden uzakta ve bulundukları yerde vakfe yapmaları daha efdaldir.
Cebelur-rahme’ye çıkmak ise herkese sünnet değil bid’attir.
12- Seferi şartları bulunan kişilerin, öğle ile ikindi namazlarını Nemira mescidinde kasr ve cem-i takdim ile… akşam namazını ise te’hîr edip Müzdelife’de yatsı namazı ile kasr ve cem-i te’hîr ile kılmaları.
Ancak akşamı yatsıya te’hîr edecek olanların, yatsı namazının ihtiyâr vakti olan “gecenin üçte biri” geçmeden Müzdelife’ye ulaşmaya dâir kanâat getirmeleri gerekir. Aksi takdirde, bu namazları Müzdelife’ye varmadan yolda kılması sünnettir.
13- Gerek Arafe’ye giderken ve gerek oradan Müzdelife’ye, oradan da Mina’ya geçerken, azamî ölçüde, izdihâma sebeb olabilecek tüm davranışlardan kaçınmak.