Bir kişide ölüm işaretleri görülmeye başlayınca, yanında bulunan kişilerin şu hususlara dikkat etmesi müstehabtır.
a) Mümkün ise hastaya abdest aldırılması, zira Cebrail’in (as) ölüm anında abdestli olanların yanında hazır bulunduğu rivayet edilmiştir.
b) Hastaya eziyet olmayacaksa, yüzü kıbleye doğru gelecek
şekilde bedeninin sağ yanı üzerine yatırılması.
Bu pozisyona getirmek zorlaşırsa sol tarafı üzerine, bu da zorlaşırsa sırtı üzerine yatırılır. Bu son pozisyonda, hastanın başı hafif kaldırılır ve yüz ile ayak tabanlarının kıbleye yönelik olması sağlanır.
Ayrıca bu son pozisyon genelde daha rahat olması hesabıyla hasta için tercih edilmektedir.
c) Kelime-i tevhid’in yani “La ilâhe illallah” cümlesinin, hastanın onu duyup tekrar edeceği şekilde bir yada iki defa tekrar edilmesi.
Ona;
– “La ilâhe illallah… getir!” dememeli, sadece duyacağı şekilde yanında getirmekle yetinilmelidir.
Hasta kafir ise, ona kelime-i şehadetin tümü telkin edilmelidir. Bu telkini yapacak olan kişinin; hastanın varisi, düşmanı, kıskanç olan kişi vs. gibi nitelikte olmaması mendubtur.
Telkin yapacak uygun kişiler bulunmazsa, hazır bulunanlar arasında en uygun olanları telkinde bulunmalıdır.
Ayrıca telkinin gâyet yumuşak bir ses ile ve ısrar etmeksizin olması gerekir. Şâyet hasta bu telkine uyar ve kelime-i tevhid”i getirirse, bu telkinin tekrarlanmaması gerekir.
d) Ağzına su verilmesi.
Bu suyun mümkünse Zemzem suyu olması ve Misvâk’ı içine daldırıp ağzının ıslatılması şeklinde olması evlâdır.
e) Huzurunda onun duyabileceği şekilde “Yâsîn” ve “ Ra’d” sûrelerinin okunması.
f) Huzurunda bulunanların sadece hayır ve güzel şeyler konuşması. Zira melekler o sözlere “ âmîn” derler.
g) Ruhunu teslim edince, açık kalan gözlerinin yumulması ve bunu yapacak kişinin şu duâyı okuması;
“Bismillah ve ala milleti resulillah”
“Allah’ın adı ile ve rasulullah’ın milleti (dîni) üzere!”
Ayrıca çenesinin kapalı tutulması için bir bez parçasıyla çene ile baş arası bağlanır, henüz beden sıcak iken parmakları ile diğer mafsal yerleri yumuşatılır ve kol dirsekleri ile dizleri ileri geri getirilip götürülür. Bunun için gerekirse yumuşatıcı ilaç vs. kullanılabilir.
Bu işlemlerden sonra, gayet itina ve yumuşaklıkla elbiseleri soyulur ve çıplak beden üzerine hafif bir sütre örtülür. Bunu yaparken avretin açılıp görünmemesine azami özen gösterilmelidir.
Ceset biraz yüksekçe bir yere konulur ve daha önce de îzâh ettiğimiz üzere kıbleye doğru çevrilir.
Karnının şişmemesi için, üzerine örtülen sütrenin üzerine hafif ağırlıkta ve demir yada toprak cinsinden bir şey konur.
Yukarda belirtilen tüm bu hususları, ölüye en yakın ve cinsiyeti aynı olan bir akraba mahreminin yapması daha uygundur.
Bütün bunlar yapılırken, orada hazır bulunanlar ona rahmet mağfiret duası ile Kur’ân-ı Kerîm okumalıdır.
Ölümü İlan Etmek
Ölünün cenaze namazını kılacak olan kişilerin daha kalabalık olabilmesi için, vefat haberinin en uygun olan vasıtalarla ilan edilmesi mendubtur.
Ölünün Yüzünü Öpmek
Ölen kişi alim ise herkesin, değilse yakınları ile dostlarının yüzünü öpmesi mendubtur. Bunların dışındakilerin öpmesi ise hİlâf-İ evlâdir.