İstilam nedir? Sözlükte “selâmlamak, başa çıkmak” anlamlarına gelen istilâm, dinî bir kavram olarak, Kâbe’yi tavaf ederken Hacerü’l-Esved’i öpmek, yaklaşmak mümkün olmaması halinde Hacerü’l-Esved’e karşı el kaldırıp işaret ederek selamlamak demektir.
İstilam ile İlgili Hadisler
Ben Hz. Ömer (ra)’i Haceru’l-Esved’i öperken gördüm. Onu hem öptü, hem de: “Biliyorum ki sen bir taşsın, ne bir faydan ne de zararın vardır. Ben Resulullah (sav)’ı seni öper görmeseydim, seni asla öpmezdim” dedi.”
Ravi: Abis İbnu Rebia
Kaynak: Buhari, Hacc 50, 57, 60; Müslim, Hacc, 248, 120; Muvatta, Hacc 36, (1367); Tirmizi, Hacc 37, (860);
Ben Resulullah (sav)’ı Kabe’den sadece iki rüknü öperken gördüm, bunlar da iki rükn-i Yemani’dir.
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Buhari, Hacc 59; Müslim, Hacc 242, (1267); Ebu Davud, Menasik 48, (1874); Nesai, Hacc 156, (5, 231-2
Ben, şu iki Yemani rükne ve Haceru’l-Esved’e Resulullah’ın istil^m ettiğini göreliden beri rahat halde de olsam, sıkışık halde de olsam istilamda bulunmayı hiç terketmedim.
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Buhari, Hacc 60; Müslim, Hacc 245, (1268)(54)
Ben İbnu Ömer (ra)’i (tavaf yaparken gördüm. Haceru’l-Esved’i) eliyle istilam ediyor, sonra da elini öpüyürdu.
Ravi: Nafi’
Kaynak: Buhari, Hacc 60; Müslim, Hacc 246, (1268)
Resulullah (sav), (tavafın) her şavtında rükn-i Yemani ve Haceru’l-Esved’i istilam etmeyi terketmezdi.
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Ebu Davud, Menasik 48, (1876); Nesai, Hacc 156, (5, 231)
Bir adam İbnu Ömer (ra)’e Haceru’l-Esved’i istilam etme hususunda sormuştu. Şu cevabı aldı: “Ben, Resulullah (sav)’ın onu hem istilam eder, hem de öper gördüm.” Adam tekrar sordu: “Pekala, sıkışacak olsam, bana galebe çalacak olsalar, (ne yapayım)?” İbnu Ömer (ra) kızgın bir eda ile: “Soruşu Yemenide batasıca, Resulullah (sav)’ı onu hem istilam eder, hem öper gördüm.”
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Buhari, Hacc 60; Nesai, Hacc 155, (5,231)
Amr İbnu Şuayb babası tarikiyle bildiriyor: “Abdullah’la -ki babasıdır- tavafta bulundum. Kabe’nin arka kısmına gelince: “istiazede (sığınmada) bulunmuyor musun?” dedim. “Ateşten, Allah’a sığınırım!” dedi ve yürüdü. Haceru’l-Esved’e kadar gelip istilamda bulundu. Rükn ile kapı arasında (Mültezem’de) durarak göğsünü, yüzünü, kollarını ve avuçlarını şöyle yamadı -onları iyice açarak gösterdi- ve sonra: “İşte Resulullah’ı aynen böyle yaparken gördüm!” dedi.”
Ravi: Amr İbnu Şuayb
Kaynak: Ebu Davud, Menasik 55, (1899)
Ben Hz. İbnu Abbas ve Hz. Muaviye (ra) ile birlikte idim. Muaviye (ra) hazretleri her rükne uğradıkça istilamda bulunuyordu, İbnu Abbas (ra) kendisine: “Resulullah (sav) sadece Haceru’l-Esved ve Rüknu’l-Yemani’den başka yeri istilam etmezdi” dedi. Hz. Muaviye şu cevabı verdi: “Beytullah’tan hiçbir şey ihmal edilmez.” İbnu’z-Zübeyr bütün rükünlere (köşelere) istilamda bulunurdu.
Ravi: Ebu’t-Tufeyl
Kaynak: Buhari, Hacc 59; Müslim, Hacc 247, (1269); Tirmizi, Hacc 35, (868)
Tavus merhumu (tavaf yaparken) gördüm. Rükne gelince (Haceru’l-Esved) üzerinde izdiham bulursa sıkışıklık yapmaz, geçer giderdi; boş ve müsait bulursa üç sefer öperdi. Sonra şunu söyledi: “Ben İbnu Abbas (ra)’ı aynen böyle yaparken gördüm.” İbnu Abbas da: “Hz. Ömer (ra)’i aynen böyle yaparken gördüm” dedi. Hz. Ömer (ra) de: “Ben Resulullah (sav)’ı böyle yaparken gördüm” dedi.
Ravi: Hanzala İbnu Ebi Süfyan İbni Abdirrahman
Kaynak: Nesai, Hacc 148, (5, 227)
Resulullah (sav) İbnu Avf (ra)’a: “Ey Ebu Muhammed! Rüknü’l-Esved’i nasıl istilam ettin?” diye sordu. İstilam ettim ve bıraktım!” deyince, Resulullah (sav): “Doğru yapmışsın” dedi.
Ravi: Urve İbnu’z-Zübeyr
Kaynak: Muvatta, Hacc 113, (1, 366)
Kendisine Hz. Aişe (ra)’nin: “Hicr’ın bir kısmı Beytullah’tan değildir” dediği haber verilince şunu söyledi: “Allah’a kasem olsun, şayet Aişe bunu Resulullah (sav)’tan işitmiş ise, kanaatim o ki, Resulullah (sav) şu iki rüknün istilamını, bunlar Beyt’in temelleri üzerinde olmadıkları için terketmiş olmalıdır. Keza halk da bu sebeple tavafı Hıcr’ın gerisinden yapmaktadır.”
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Ebu Davud, Menasik 48, (1875)
İbnu Ömer (ra) iki rükne geldiği zaman (öpmek için) bunlar üzerine abanır, sıkışıklık yapardı. Kendisine: “Ey Ebu Abdirrahman,” dedim, “sen Resulullah’ın diğer ashabının hiçbirinde görmediğim şekilde bu rükünlere abanıp sıkışıklık yapıyorsun (sebebi nedir)?” Bana şu cevabı verdi: “Ben böyle yapıyorsam, Resulullah (sav)’dan şunu işittiğim içindir: “Bu iki rüknü meshetmek günahlara kefarettir.” Keza Resulullah (sav)’dan şunu da işittim: “Kim şu Beytullah’ı bir hafta boyu tavaf eder ve sayarsa bir köle azad etmek gibidir.” Keza şunu da söylediğini işittim: “Kişi tavaf için bir ayağını koyup diğerini kaldırdıkça her adımı sebebiyle Allah onun bir hatasını siler ve bir sevap yazar.”
Ravi: Ubeyd İbnu Umeyr
Kaynak: Tirmizi, Hacc 111, (959); Nesai, Hacc 134, (5, 221)
Mültezem, rükn ile kapı arasıdır.
Ravi: Abdullah İbnu Abbas
Kaynak: Muvatta, Hacc 81, (1, 424)
Bir adamın şöyle söylediğini işittim: “Resulullah (sav) Ömer İbnu’l-Hattab (ra)’a: “Ey Ebu Hafs, sende fazla kuvvet var. (Haceru’l’Esved’i öpeceğim diye) zayifa eziyet vermeyesin. Rüknü boş görürsen yanaşarak istilam et, değilse tekbir getirip geç” dedi. Sonra adam şunu söyledi: “Hz. Ömer (ra)’in bir adama şunu söylediğini işittim: “İnsanlara fazla kuvvetinle eziyet verme.” [Rezin’in ilavesidir. Bu rivayeti Şafii hazretleri Müsned’inde (2, 43) kaydetmiştir. Ahmed İbnu Hanbel’in Müsned’inde, hadisi bizzat Hz. Ömer rivayet eder (1, 23)]
Ravi: Abdurrahman İbnu Avf
Kaynak: Rezin
İbnu Ömer (ra) her yedide iki rek’at namaz kılardı.
Ravi: Nafi’
Kaynak: Buhari, Hacc 69; Muallak (senetsiz) olarak kaydetmiştir
İbnu’z-Zübeyr (ra) yedilerin arasını birleştirir ve yürüyüşü hızlandırırdı ve Hz. Aişe (ra)’nin de böyle yaptığını söylerdi. Ancak en sonda her yedi için iki rekat (tavaf) namazı kılardı.” [Rezin’in ilavesidir.]
Ravi: Urve
Kaynak: Rezin
İbnu Zübeyr (ra)’in “Fecirden sonra tavafta bulunduğu, iki rek’at namaz kıldığı, tavaf edince hızlı yürüdüğü” belirtilir.” [Rezin ilavesidir,]
Ravi:
Kaynak: Rezin
Hz. Aişe (ra)’ye hizmet eden bir kadının rivayetine göre: “Hz. Aişe (ra) kendisiyle birlikte kesintisiz, yedili dört tavaf yapmış, her bir yedinin ardından kılınması gereken iki rekatlık tavaf namazlarını en sonda ard arda kılmıştır. Hz. Aişe (ra) ilaveten demiştir ki: “Her bir şavtın sonunda rükn-ü istilam müstehabdır.” [Rezin ilavesidir.]
Ravi:
Kaynak: Rezin
Ömer İbnu’l Hattab (ra) ile, sabah namazından sonra tavaf ettik. Hz. Ömer tavafı tamamlayınca güneşe baktı ve (doğduğunu) göremedi. Devesine binip Zu-Tava nam mevkiye kadar geldi. Orada devesini durdurarak iki rek’at (tavaf sünnetini) kıldı.”
Ravi: Abdurrahman İbnu Abdi’l-Kari
Kaynak: Muvatta, Hacc 38, (1, 369)
Zühri’ye, “Ata: “Farz namaz, iki rek’atlik tavaf namazının yerini de tutar” diyor, (ne dersiniz)?” dedim. Şu cevabı verdi: “Sünnete uymak daha iyidir. Resulullah (sav) yedi şavtlık bir tavaf yaptı. Mutlaka onun için iki rek’atlik bir tavaf namazı kılmıştır.”
Ravi: İsmail İbnu Ümeyye
Kaynak: Buhari, Hacc 69
Resulullah (sav), iki rek’atlik tavaf namazında iki ihlas süresini yani: Kul ya eyyuhe’l-kafirun ve Kul hüvallahü ehad sürelerini okudu.
Ravi: Cabir
Kaynak: Tirmizi, Hacc 43, (869)
Resulullah (sav), iki rek’atlik tavaf namazında iki ihlas süresini yani: Kul ya eyyuhe’l-kafirun ve Kul hüvallahü ehad sürelerini okudu.
Ravi: Cabir
Kaynak: Tirmizi, Hacc 43, (869)
Resulullah (sav) Safa’dan indiği zaman normal yürürdü. Ayakları vadinin tabanına değince de koşardı. Koşması vadi tabanının bitimine kadar devam ederdi.
Ravi: Cabir
Kaynak: Muvatta, Hacc 42, (1, 374); Nesai, Hacc 178, (5, 243)
Resulullah (sav)’ı Mescid-i Haram’dan çıkıp Safa’ya yönelirken: “Allah’ın başladığı ile başlayalım” deyip (sa’ye) Safa’dan başladığını gördüm.” (Rezin, Ebu Hüreyre (ra)’den naklen şu ilavede bulundu: “Resulullah (sav), Safa’ya çıkınca oradan Beytullah’a baktı, ellerini kaldırıp dilediği şekilde Allah’ı zikretmeye koyuldu.”)
Ravi: Cabir
Kaynak: Muvatta, Hacc 42, (5, 374); Tirmizi, Hacc 38, (862); Nesai, Hacc, 163 (5/235), 168 (5/237); Müslim,
Safa ile Merve arasında, vadinin dibinde koşmak sünnet değildir. Burada cahiliye ehli koşar ve şöyle derdi: “Batha’yı (vadinin dibini) biz ancak koşarak geçeriz.”
Ravi: İbnu Abbas
Kaynak: Buhari, Menakıbu’l-Ensar 26
Bir kadın dedi ki, Resulullah (sav)’ı Safa ve Merve tepeleri arasındaki vadinin dibinde “Vadi ancak koşularak katedilir” diyerek yürürken gördüm.
Ravi: Safiyye Bintu Şeybe
Kaynak: Nesai, Hacc 177, (5, 242); İbnu Mace, Menasik 43, (2987)
İbnu Ömer (ra)’e sordular: “Sen Resulullah (sav)’ı Safa ile Merve arasında remel yaparken (hızlı koşarken) gördün mü?” “Evet,” dedi, “insanlardan bir cemaatle birlikteydi. Hep birlikte koşuyorlardı. Ben onları onun koşusuyla koşuyor görüyordum.”
Ravi: Zühri
Kaynak: Nesai, Hacc, 175, (5, 242)