Tatlı ye, tatlı konuş
* Kırıcı, üzücü, incitici konuşmalardan sakın; güzel, hoşa giden bir dil kullan; yerinde ve inandırıcı konuş ki karşındaki memnun olsun; sen de sevil ve sayıl.
* İnsan, şu geçici dünyadaki misafirliğini neden kendine zehir eder? Biraz düşününce, bunun ne kadar saçma ve anlamsız olduğu kendiliğinden ortaya çıkar. İnsan, özel hayatında ve çevresine karşı davranışlarında her zaman hoşa giden davranışlar içinde olmalıdır.
İnsan konuşa konuşa, hayvan koklaşa koklaşa anlaşır
* Hayvanlar koklaşarak birbirine yaklaşıp tanıştıkları gibi insanlar da konuşarak tanışırlar ve konuştukça birbirlerini daha iyi anlar ve tanırlar.
* İnsanlar ancak konuşarak, karşılıklı tartışarak anlaşabilir. Konuşmak insanları hayvanlardan ayıran en önemli özelliklerden biridir. Konuşmak, insanın duyduklarını düşündüklerini bir başkasına anlatmak için başvurduğu bir eylemdir. Hayvanların, insanlar gibi duyguları ve düşünceleri olmadığı için, böyle bir eyleme ihtiyaçları olmadığı gibi, böyle bir ihtiyaca cevap verecek bir özellikleri de yoktur. İnsan kendisini hayvandan ayıran bu özelliğini iyi kullanmasını bilmeli, başkalarıyla olan sorunlarını konuşarak, karşılıklı görüşerek çözümlemeli, hayvanların başvurduğu kavga ile sorun çözme yoluna gitmemelidir.
Hayvanlar koklaşa koklaşa, İnsanlar konuşa konuşa anlaşır
* İnsanlar konuşarak birbirlerini daha iyi anlarlar. Çünkü konuşma, anlaşma yollarının başında gelir. İnsanlar duygu ve düşüncelerini konuşarak karşı tarafa aktarırlar, tartışırlar ve birbirlerini tanımaya çalışırlar.
* Hayvanların birbirlerini tanıması veya birbirlerine yaklaşması koklaşmaları ile olur. İnsanlar ise konuşarak ve tartışarak birbirlerini daha iyidir.
* İnsanları insan yapan konuşma yetenekleri yani dilleridir. Anlaşmak, birbirlerinin ne istediklerini anlamak için konuşurlar ve gerekeni söylerler. Konuşma yetenekleri olmayan hayvanlar ise birbirlerini görerek ve koklaşarak anlaşırlar.
* İnsanlar ancak konuşarak, karşılıklı tartışarak anlaşabilir. Konuşmak insanları hayvanlardan ayıran en önemli özelliklerden biridir. Konuşmak, insanın duyduklarını düşündüklerini bir başkasına anlatmak için başvurduğu bir eylemdir. Hayvanların, insanlar gibi duyguları ve düşünceleri olmadığı için, böyle bir eyleme ihtiyaçları olmadığı gibi, böyle bir ihtiyaca cevap verecek bir özellikleri de yoktur. İnsan kendisini hayvandan ayıran bu özelliğini iyi kullanmasını bilmeli, başkalarıyla olan sorunlarını konuşarak, karşılıklı görüşerek çözümlemeli, hayvanların başvurduğu kavga ile sorun çözme yoluna gitmemelidir.
Eğri oturalım, doğru konuşalım
* Yalnızca seni ilgilendiren konularda özgür sayılabilirsin, sana kimse karışamaz; istediğin gibi yer, içer, giyinir ve oturursun. Ancak toplumu ilgilendiren konularda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalısın; eğer çıkar kaygısı ile yalan söyler, doğruyu eğri diye gösterirsen toplumu ayakta tutan güven duygusunu sarsmış olursun.
* Sadece seni ilgilendiren konularda doğru yolda olmamana başkası karışamaz. Duruşun, oturuşun, giyinişin, özel işlerini yürütüşün beğenilmese bile bunlar senin bileceğin şeylerdir. Ama yalan söylemene göz yumulamaz. Her vakit doğru söylemeli, doğruluktan şaşmamalısın.
* Bulunduğun yerde duruşun, oturuşun, giyinişin, özel işlerini yürütüşün beğenilmezse bile bunlar senin bileceğin şeylerdir. Ancak çevrende yalan söylemene kimse göz yummaz. Bunun için doğruluktan şaşmamalısın; özün ve sözün bir olmalı.
Deveci ile konuşan, kapısını büyük açar
* Büyük ve zengin kimselerle dostluk kuran, beraber olan kişi, kendi yaşayışını onlarınkine uydurmak ve onları ağırlayabilecek bir düzen kurmak zorundadır.
* Varlıklı kimselerle dost olan kendisini onların hayatına göre hazırlamalı. Ona göre bir düzen kurmalıdır.
Akranıyla konuşmayanın sesi, semadan gelir
* İnsanlar yaş olarak kendilerine yakın kişilerle yakınlık kurmalıdır. Aksi durumlarda sorunlar yaşanabilir.
* Yüksekten uçanın, kendini başkalarından üstün tutanı kimse önemsemez.
* Havada uçan ve böbürlenenlerin sonunu ifade eden bir söz.
Üzerine laf düşmedikçe konuşma
Bir toplum içinde bulunduğumuzda neyi, nerede, nasıl, ne zaman konuşacağımıza dikkat etmelisiniz.
Çok konuşan, çok yanılır
Çok konuşan kişinin konuşması uzadıkça motivasyon ve dikkati azalır, sözlerini düşünmeden söylemeye başladığı için yanlış şeyler söyleyebilir
İki kişi konuşurken, üçüncüye bok yemek düşer
İki kişi kendi arasında bir konu ile ilgili tartışıyor veya konuşuyorken, üçüncü kişi gelip konuşmayı bölmemeli, söz hakkı verilmeden konuşmaya dahil olmamalıdır.
Serçe ile konuşanın sesi semadan gelir
Büyük ve zengin kimselerle dostluk kuran, beraber olan kişi, kendi yaşayışını onlarınkine uydurmak ve onları ağırlayabilecek bir düzen kurmak zorundadır.
Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım
Şu kısacık hayatın değerini bilelim. Kırıcı, üzücü, incitici konuşmalardan sakınıp; güzel, hoşa giden bir dil kullanalım; yerinde ve inandırıcı konuşalım ki karşımızdaki memnun olsun, bize güvensin; hepimiz sevelim sevilelim.
İki kişi konuşurken, üçüncüsüne bok yemek düşer
İki kişi kendi arasında bir konu ile ilgili tartışıyor veya konuşuyorken, üçüncü kişi gelip konuşmayı bölmemeli, söz hakkı verilmeden konuşmaya dahil olmamalıdır.
Gizli konuşanları dinleyen, kendi ayıbını işitir
İnsanlar biri hakkında konuşurken, genellikle o kişinin yokluğunda dedikodu yaparlar (Elbette bu iyi bir şey değildir.). O kişinin eksik ve kusurlarını çekiştirirler. Başkalarının gizli konuşmalarına kulak kabartanlar sonunda kendisiyle ilgili lafları da işitebilir, üzülebilirler.
Doğru konuşanı, dokuz köyden kovarlar
Özellikle çıkarlarını düşünen insanların çoğaldığı, fedakârlığın azaldığı yerlerde yalan dolan, hile, ahlaksızlık artar ve insanlar iki yüzlü olurlar. Böyle bir ortamda doğru sözlü olan, sözünü esirgemeyen ve sakınmadan herkesi eleştiren kişiyi kimse sevmez. Herkes onu kınar, yanından ve yöresinden uzaklaştırmaya çalışır. Çünkü bu kişi doğru sözleriyle ahlaksızlık üzerine bina edilmiş menfaat düzenini bozmaya çalışır ve çok kimseyi rahatsız eder. Dolayısıyla çıkarları zedelenen, kusurları yüzüne söylenen, ikiyüzlülükleri yüzlerine çarpılan insanlar tarafından hor görülüp kovulurlar. (Toplumda yalnız kalacağımızı bilsek bile gerçekleri dile getirmekten kaçınmamalıyız.)
Eğri otur, doğru konuş
Yalnızca seni ilgilendiren konularda özgür sayılabilirsin, sana kimse karışamaz; istediğin gibi yer, içer, giyinir ve oturursun. Ancak toplumu ilgilendiren konularda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalısın; eğer çıkar kaygısı ile yalan söyler, doğruyu eğri diye gösterirsen toplumu ayakta tutan güven duygusunu sarsmış olursun.
Balık, ”Çok konuşurum, ama ağzım su dolu.” demiş
Bir işi yapmaya gücü yetmeyen kişi, “Bu işi yapamam.” diyemez. Bunun yerine inanılmayacak bir özür, bir neden öne sürer.
Pazarda herkes ambarındaki unu kadar konuşur
İnsan her bakımdan yeteneğinin ölçüsünü bilmelidir. Davranışlarını da buna göre ayarlamalıdır. Ölçüyü aşan davranışlarda bulunmamalıdır.
Miskçiyle konuş, miskine bulaş; pisçiyle konuş, pisine bulaş
Kişinin çevresindekiler, kişinin gelişimine ve özellik kazanmasına etki ederler. Kişinin arkadaşlık ettiği kimseler iyi huylu ise kişi iyi huy, kötü huylu ise kötü huylar kapar.
Beş para ver konuştur, on para ver susturamazsın
Bazı geveze, boşboğaz insanlar, belli bazı konularda başkalarına nutuk çekmeye bayılırlar. Her konuda konuşacak kapasitede olmadıkları için ilgilendikleri konu açılasıya dek susup sonra sazı ele alırlar ve karşılarındakileri bıktırasıya dek konuşurlar. Bunlar adeta parayla konuşturulup, servetle susturulan kişilerdir ki hiç hoş bir tavır ve kişilik yapısı değildir.
Eğri otursan da, doğru konuş
Yalnızca seni ilgilendiren konularda özgür sayılabilirsin, sana kimse karışamaz; istediğin gibi yer, içer, giyinir ve oturursun. Ancak toplumu ilgilendiren konularda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalısın; eğer çıkar kaygısı ile yalan söyler, doğruyu eğri diye gösterirsen toplumu ayakta tutan güven duygusunu sarsmış olursun.
Bir söyle, iki dinle
Haddinden fazla konuşmak, gereksiz ve yanlış sözlerin ağızdan çıkmasına yol açar. Ayrıca konuşan kişiyi de itici yapar. Bu bakımdan az konuşmalı, çok dinlemelidir. Hem yerinde konuşabilmek için de dinlemek şarttır. Çünkü söylenenler ancak bu şekilde kavranır, çenesi düşüklükten de bu şekilde kurtulur insan.
Söyleyenden dinleyen arif gerek
* Çok söz söylemek yerine çok dinlemek daha iyidir. Çünkü öğrenmenin en önemli yollarından biri de dinlemektir. Ayrıca çok konuşanın çok hata yaptığı da ortadadır.
* Kimi konuşmacılar üstü kapalı, sanatlı ve derin anlamlı konuşurlar. Bu durumda söylenenlerin anlaşılması, dinleyenin bilgi ve anlayış yeteneğine bağlı kalır. Dinleyen, ne denmek istendiğini çaba göstererek anlamalıdır.
Eğri oturup, doğru konuşalım
Yalnızca seni ilgilendiren konularda özgür sayılabilirsin, sana kimse karışamaz; istediğin gibi yer, içer, giyinir ve oturursun. Ancak toplumu ilgilendiren konularda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalısın; eğer çıkar kaygısı ile yalan söyler, doğruyu eğri diye gösterirsen toplumu ayakta tutan güven duygusunu sarsmış olursun.
Az konuş çok çalış
Söylenen sözlerin etkili ve hatırlanabilir olması için kısa ve öz olması gerekir. Uzun ve gereksiz konuşmalar zaman kaybıdır. İnsanı başarıya ulaştıran, her bakımdan güçlü yapan şey çalışmaktır. Her insan topluma ve çevresine yararlı olabilecek şeyler ortaya koyabilmek adına imkânları ölçüsünde çalışmalıdır.