Baba ekmeği zindan ekmeği, Koca ekmeği meydan ekmeği
* Bir kadın için babasının, ya da çocuğunun evinde barınıp onların eline bakmak çok sıkıcı ve hoş olmayan bir durumdur. Onun huzurla, mutlulukla yaşayacağı yer, kocasının evi, gönül rahatlığıyla ve istediğince harcayacağı para kocasının parasıdır.
* Kadının sürekli baba veya çocuğunun yanında oturması onu huzursuz eder; az da olsa, sıkıntılı da olsa kocasının yanında ve kendi yuvasında yiyeceği ekmek, onu daha mutlu eder.
* Hiç kimse kendi yuvasında bulduğu huzuru ve rahatlığı başka yerde bulamaz. Bu ister babasının isterse oğlu veya kızının evi olsun. Baba evinde bile olsa orada yenilen en güzel yemek, kendi evinde kocasıyla yediği kuru ekmeği tutmaz. Önemli olan yenilen değil, huzurla yenilip yenilmediğidir.
* Eşi ile sorunları olan bir kimse evinden uzaklaşmak isterse ona söylenebilir. Kadın veya erkek olması önemli değilidir. Atasözünün kuruluşu bayanlar üzerinden olsa da kendi ev huzurumuzun önemini anlatması bakımından herkes için geçerlidir.
Kocasını vezir eden de, rezil eden de karısıdır
Akıllı, tutumlu kadın, davranışlarıyla kocasının toplum içindeki saygınlığını yüceltir; mal varlığını artırır. Ağırbaşlı davranmayan, savurgan olan kadın ise, kocasının toplum içinde küçük düşmesine ve yoksullaşmasına neden olur.
Ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar
Bir aile maddi imkanlarıyla kızlarına iyi bir yaşama düzeni sağlayabilirler. Ancak evlendiğinde eşiyle mutlu olmasını sağlama konusunda ellerinden hiçbir şey gelmez. Kocası geçimsiz olan bir kadın, kendi ne kadar zengin olursa olsun, mutlu olamaz.
Baba vergisi görümlük, koca vergisi doyumluk
Bir babanın, kızının kuracağı yuva için harcadığı para, hazırladığı çeyiz, göstermelik olmaktan ileri geçemez. Kızın ömür boyu süren büyük giderlerini kocası üzerine almıştır. Çeyiz olarak gelen şeyleri eskidikçe, bittikçe yenileyen kocasıdır.
Sevip dostuna, boşanıp kocana varma
Bir kadın, ahlaksızlık edip seviştiği bir erkekle evlenmemelidir. Çünkü bu erkek “kendisi gibi başkasıyla da sevişti, ya da sevişir” diye kadına karşı içinde sürekli bir kuşku duyar ve geçimsizlik başlar. Kadın, boşandığı erkekle yeniden evlenmemelidir. Çünkü boşanma sebebi olan problemler zamanla yeniden ortaya çıkabilir.
Dumansız baca olmaz, kahırsız koca olmaz
Baca dumanı ocaktan çekip havaya vermeye yarayan yoldur. Bu nedenle ateş olan yerde bacadan duman çıkması gerekir. Benzer şekilde eşine sıkıntı ve zahmet vermeyen koca da olmaz.
Kadın kocasının çarığı, anasının sarığıdır
Bir kişi annesi tarafından her yaşta çok sevilir, kıymet verilir ve daima kıyılamayan bir çocuk gözüyle görülür. Çocuğunu ömrünün sonuna kadar sarık gibi baş tacı eder. Ancak kadının evlendiği kişi, ona annesi gibi titiz, nazik, cana yakın davranmaz. Yeri gelir çarık gibi aşağılar, yeri gelir çile çektir.
Kocana göre bağla başını, harcına göre pişir aşını
Yaşayışını aile imkanlarına göre ayarla, bulunduğun ortama uyum sağla. Kocanın istediği gibi giyin, kuşan, süslen. Maddi imkanların el verdiği ölçüde harcama yap, harcaman da sınırı aşmasın.
Kadın kocasını isterse vezir, isterse rezil eder
Akıllı, tutumlu kadın, davranışlarıyla kocasının toplum içindeki saygınlığını yüceltir; mal varlığını artırır. Ağırbaşlı davranmayan, savurgan olan kadın ise, kocasının toplum içinde küçük düşmesine ve yoksullaşmasına neden olur.
Boşanıp kocana varma, sevişip dostuna varma
Bir kadın, ahlaksızlık edip seviştiği bir erkekle evlenmemelidir. Çünkü bu erkek “kendisi gibi başkasıyla da sevişti, ya da sevişir” diye kadına karşı içinde sürekli bir kuşku duyar ve geçimsizlik başlar. Kadın, boşandığı erkekle yeniden evlenmemelidir. Çünkü boşanma sebebi olan problemler zamanla yeniden ortaya çıkabilir.
Çocuk seversen beşikte, koca seversen döşekte
Küçük çocuğu kucağına almadan, beşikte yatarken sev ki ona bir zarar gelmesin. Kocana olan sevgini, aşkını olur olmaz yerde göstermeye kalkma, başkalarının yanında değil, yatakta göster.
Karı koca bir sözle yakın, bir sözle uzaktır
Evlilik yapan çiftler evliliklerini bir onaylama cümlesi ile gerçekleştirirler. Aynı şekilde ayrılıklarını onaylayan bir cümle ile de evliliklerini sonlandırıp, iki yabancı gibi olurlar.
Kocanın kabı ikiyse birini kır
Bazı kıskanç kadınlar kocalarının aşırı zenginliğe ulaşmasını istemezler, çünkü “kocam zenginleşirse çapkınlığa başlar” diye düşünürler.
Soğuk su sıcak aş diş düşmanı, genç avrat koca herifin baş düşmanı
Soğuk su içmek ve sıcak aş yemek diş sağlığı için zararlıdır. Yaşlı biri genç bir eş ile evlenirse, onu kontrol etmede, isteklerini karşılamada sıkıntı yaşar. Hayatta her şey kuralına ve dengi dengine olursa sorun yaşanmaz..
Şahin küçüktür, ama koca turnayı havadan indirir
Küçük olmak, güçsüz olmak anlamına gelmez. Kendisinden büyük olandan daha güçlü nice küçükler vardır.
İyiliğe iyilik olsaydı, koca öküze bıçak olmazdı
Dünyamızda her zaman iyiliğe karşı iyilik yapılmaz. İyiliğe karşı kötülük de yapılır. Yoksa ömrü boyunca sahibine hizmet etmiş ve bir kazanç sağlamış öküz, yaşlanınca sahibi tarafından kesilmezdi.