Yol üstüne bostan ekme el için kocalıkta avrat alma el için
* Yol üstüne ekilen, korunaksız bahçeden gelen geçen bir şeyler alır, koparır. Yaşlı adam, genç bir kadının isteklerini yerine getiremez, ona ayak uyduramaz, yaşam tarzları ve görüşleri çok farklı olur. Bu durumda, kadın kendi yaşıtları ile birlikte vakit geçirmeye başlar. Bu nedenle hayatta insanlar, kendine fayda sağlamayacak işlerden uzak durmalılar.
* İnsanlar kendine faydası olmayacak işlerle uğraşmamalıdır. Yoksa hem zamanını boşa geçirir hem de üzülen taraf olur.
* Kendine yararı olmayan bir işe girişme sonunda üzülen sen olursun anlamına da gelir..
* Yaman komşu, yaman avrat, yaman at; birinden göç, birin boşa, birini sat
* Komşun kötü ise başka bir yere göç et, eşin geçimsizse ayrıl, atın azgınsa sat kurtul.
* Bazı kötü durumlardan kurtulmak için onlardan tamamen vazgeçmek gerekir. Olabildiğince uzaklaşmak tek kurtuluştur, başka çare yoktur.
Soğuk su sıcak aş diş düşmanı, genç avrat koca herifin baş düşmanı
Soğuk su içmek ve sıcak aş yemek diş sağlığı için zararlıdır. Yaşlı biri genç bir eş ile evlenirse, onu kontrol etmede, isteklerini karşılamada sıkıntı yaşar. Hayatta her şey kuralına ve dengi dengine olursa sorun yaşanmaz..
Oynaşına inanan avrat ersiz kalır
* Sahte dostluklara inanan, kanan kişiler, bir gün sahte dostları tarafından aldatılmaya mahkumdur.
* Çok önemli işini bir aldatıcıya yaptırabileceğine inanmış olan kişi, beklediği sonucu hiçbirzaman elde edemez.
* Pek çok işini kurnaz geçinenlere yaptırabileceğine inanan kimse, beklediği sonuca hiçbir zaman ulaşamaz. Önemli bir işini dalavereci birine yaptıracağına inanmış olan kişi, beklediği sonucu hiçbir zaman alamaz.
Kör bıçak ele, iş bilmeyen avrat dile
Kör bıçak işe yaramaz ama insanın elini keser; iş bilmeyen kadın da çok konuşmaktan başka bir şey yapmaz.
Evi ev eden avrat yurdu şen eden devlet
* Mutluluk havası ancak düzenli, temiz, güzel ve ekonomik açıdan rahat bir evde eser. Bunu sağlayan da kadındır. Eğer kadın becerikli, tertipli ve nazik değilse, yuva yaşanılır bir yer olmaktan çıkar. Benzer bir şekilde, içinde yaşanılan yurdu şen eden de devlettir. Eğer devletin başında bulunanlar beceriksiz, zalim, hain ve kendi çıkarlarını düşünen insanlarsa, bunların ülke insanını mutlu etmesi düşünülemez.
* Bir evin temizliğini, güzelliğini, rahatlığını, ekonomik düzenini sağlayan ve orada mutlu bir yaşayış ortamı meydana getiren kadındır. Nasıl ki yurdun şen ve bayındır olmasını sağlayan devlettir.
Doğuran avrat Azraili yenmiş
* Yeni doğan çocuğu sürekli ölen kadın doğurmaktan usanmazsa elbet bir gün isteğine kavuşur.Bir başka şekilde anlamı ise bir işte başarılı olmayı kafasına koyan ve gayretle çalışan kişi sonunda başarıya ulaşır.
* Yeni doğan çocuklarda ölüm çok olur. Kadın bir, iki üç çocuk doğurur. Bakarsınız ki bunları Azrail alıp götürüyor. Ama kadın yılmaz, doğurmaya devam ederse, Azrail”in alamayacaklarını da dünyaya getirir. Böylece onu yenmiş olur.
* Doğuran kadın için çocuğunun ölümü son değildir. Bir çocuğu ölürse o yine doğurmaya devam eder. ” Azrail”in almadığı bir çocuk de elbet olur.” diye düşünür.
Avrat var, arpa unundan aş yapar; avrat var, buğday unundan keş yapar
* İş bilen kadın, elverişsiz gereçle güzel şeyler meydana getirir, iş bilmeyen kadın ise en iyi gereci kullansa bile bir şey yapamaz.
* Tutucu olan, eli sıkı olan, harcaması az olan, zorunlu ihtiyaçları dışında keyfi harcama yapmayan bayanlar hem çocuklarına hem de eşlerine iyi bir gelecek kurabilirken, bunun tam tersi yönde sürekli keyfi harcama yapan bayanlar da bir aileyi maddi yönden batırabilir, eşini zor durumlara düşürebilir ve çocuklarının geleceklerini tehlikeye atabilirler.
Avrat var ev yapar, avrat var ev yıkar
* Kimi becerikli, iyi huylu kadınlar vardır ki, yoksulluk içinde bile olsa onlar eve bir çeki düzen verir; temiz tutar, evi yaşanacak hâle getirirler; içten, samimî davranışlarıyla yuvalarını mutlulukla doldururlar. Kimi kadınlar da vardır ki, huysuzlukları, beceriksizlikleri, kötü davranışlarıyla ailenin düzenini ve mutluluğunu bozarlar. Bolluk içinde bile olsalar, onların tertipsizlikleri, düzensizlikleri, beceriksizlikleri yüzünden ailede huzur kalmaz; onların bu tabiatları yüzünden aile kötüye gider, perişan olur ve sonunda yıkılır.
* Ailede kadının rolü çok önemlidir. Öyle kadınlar vardır ki bir aileye düzen verir, mutluluk getirirler. Öyle kadınlar vardır ki ailenin düzenini, mutluluğunu bozarlar.
Avrat tuz dedi mi ciğeri cız der
* Evli bir erkeğin eşi herhangi bir şey isteyince, maddi durumu yeterli olmayan kocanın içi sıkıntıyla dolar.
* Karısı herhangi bir şey isteyince, ihtiyaçları karşılayamayan kocanın içi sıkıntıyla dolar.
Avrat malı kapı mandalı
* Bir erkek, eşinin mal varlığına güvenerek iş yapmayı, geçimini sağlamayı düşünmemelidir.
* Bir erkek karısının malından yararlanmayı düşünmemelidir. Yoksa durum, eve-girerken, çıkarken, kapı mandalı gibi, başa kakılır.
Atta, avratta uğur vardır
* Bir erkeğin aldığı atı ve evlendiği kadın uğur getirir.
* İnanışa göre at ve kendisiyle evlenilen kadın eve uğur getirir.
At ile avrat yiğidin bahtına
* Bir kişinin satın aldığı attan ve evlendiği kadından memnun kalıp kalmayacağı önceden bilinemez, her ikisi de talihine kalmıştır.
* İnsanın nasıl biri ile evleneceği önceden pek belli olmaz. şansı iyi ise iyi bir eşe düşebilir.” anlamına gelen atasözümüzdür.
At alırsan yazın, deve alırsan güzün, avrat alırsan gezin ha gezin
* Sağlıklı ve dayanıklı bir at almak için yazın, deve almak için güzün tercih edilmelidir. Evlenilecek kızı bulmak için ise çevre gezilip dolaşılmalı, huyu, davranışları, güzelliği, becerileri araştırılıp beğenilerek kız alınmalı ki mutlu bir ömür birliktelik yaşansın.
* Herşeyi yerli zamanında almak kişilerin sıkıntı çekmesini engeller. Olmadık zamanlarda olmadık şeyler alarak önümüzdeki günlerde sıkıntı çekmemeli, aldığımız işimize yarayan şeyinde kıymetini bilerek onu doğru zamanda kullanmalıyız.
At ile avrat yiğidin ikbalindendir
Bir kişinin satın aldığı attan ve evlendiği kadından memnun kalıp kalmayacağı önceden bilinemez, her ikisi de talihine kalmıştır.
At kudümü, yurt kudümü, avrat kudümü
Türkler; atlarını, yurtlarını, eşlerini kutsal sayar; onların uğur getireceğine inanırlar.
Eti ciğer eden de avrat, ciğeri et eden de
Yetenekli ve becerikli bir kadın ucuz malzemeden güzel şeyler yapar. Beceriksiz ve yeteneksiz kadın ise pahalı malzemeyi heba eder.
Kesmez bıçak ele, iş bilmeyen avrat dile
Körleşmiş bir bıçak işe yaramaz ama insanın elini keser; işini bilmeyen bir hanım da çok konuşmaktan, gevezelikten başka bir iş yapmaz.
At, avrat ömrü uzatır
Eski dönemlerde kişinin atının ve eşinin (avrat) olması onu değerli kılardı. Bilindiği üzere insanlar dişi ve erkek olarak yaratılmıştır, dişi ve erkek birbirinin tamamlayıcısıdır. Günümüz şartlarında değerlendirdiğimizde mutlu bir evliliği olan, birbirinin seven eşlerden oluşan aileler hayatta daha güçlü ve başarılı olurlar. Ayrıca bir geçim kaynağı ve ulaşım aracı olan kişiler de hayatta dah sıkıntısız yaşarlar, ömürleri uzar.
Ergene avrat boşaması kolaydır
* Bekar bir erkek, evlilik hayatının sorumluluk ve özelliklerini bilmediğinden dolayı; karısının bir kusuru olursa ondan boşanıp hemen ayrılabileceğini zanneder. Bunun gibi hayatında bir işle ilgili tecrübesi olmayan bir kişinin o işi hafife alması, önemsememesi doğaldır. Ama o işin her yönünü bilenler daha dikkatli olurlar. O işin yabancısı olan biri doğru değerlendirmeler yapamaz.
* Sıkıntılı bir durumla karşı karşıya kalmayan kişi için “ben olsam şöyle yaparım, böyle yaparım” demek kolaydır.
Yol üstüne bostan ekme el için, ihtiyarlıkta avrat alma el için
Yol üstüne ekilen, korunaksız bahçeden gelen geçen bir şeyler alır, koparır. Yaşlı adam, genç bir kadının isteklerini yerine getiremez, ona ayak uyduramaz, yaşam tarzları ve görüşleri çok farklı olur. Bu durumda, kadın kendi yaşıtları ile birlikte vakit geçirmeye başlar. Bu nedenle hayatta insanlar, kendine fayda sağlamayacak işlerden uzak durmalılar.
Erkek sel, avrat göl
Erkek, parayı bilinçsizce harcama eğiliminde olsa bile kadın buna meydan vermemeli, tutumlu olmalıdır.
Soğuk su, sıcak aş diş düşmanı, genç avrat koca herifin baş düşmanı
Soğuk su içmek ve sıcak aş yemek diş sağlığı için zararlıdır. Yaşlı biri genç bir eş ile evlenirse, onu kontrol etmede, isteklerini karşılamada sıkıntı yaşar. Hayatta her şey kuralına ve dengi dengine olursa sorun yaşanmaz.
Evi ev eden avrat, yurdu şen eden devlet
Mutluluk havası ancak düzenli, temiz, güzel ve ekonomik açıdan rahat bir evde eser. Bunu sağlayan da kadındır. Eğer kadın becerikli, tertipli ve nazik değilse, yuva yaşanılır bir yer olmaktan çıkar. Benzer bir şekilde, içinde yaşanılan yurdu şen eden de devlettir. Eğer devletin başında bulunanlar beceriksiz, zalim, hain ve kendi çıkarlarını düşünen insanlarsa, bunların ülke insanını mutlu etmesi düşünülemez.
Kör bıçak ele yavuz, iş bilmeyen avrat dile yavuz
Körleşmiş bir bıçak işe yaramaz ama insanın elini keser; işini bilmeyen bir hanım da çok konuşmaktan, gevezelikten başka bir iş yapmaz.
Buyurmadan tutan evlat, gün doğmadan kalkan avrat, deh demeden yürüyen at
Bir erkeğin çocuğu, söylemeden neler yapılması gerektiğini bilmeli; eşi, erken kalkıp ev işlerine bakmalı; atı da uyarılmadan yürüyen yapıda olmalıdır ki o erkek mutlu olsun.
İlk avrat çarık, sonraki sarık
Birden fazla evlilik yapan erkekler, genellikle ilk eşlerine karşı fazla hassas, ilgili olmazlar. Çarık gibi onu hor görebilir, sıkıntı çektirebilirler. Evlilikleri ölüm, boşanma vb. sebeplerle sona erdiğinde, ikinci bir eşle evlenirlerse, ikinci eşe çok iyi davranır ve onu sarık gibi baş tacı ederler.
Avradı er zapdetmez, ar zapt eder
Bir kadının namus, şeref ve haysiyet gibi toplumsal ahlaki değerlerini eşi değil, kendi koruyabilir.
At, avrat, silah ödünç verilmez
* At, sahibini tanır ve başkasına verilince huy değiştirir. Avrat (kadın), inancımıza göre yalnızca bir tek erkeğe ait olup onun namusudur. Silah da tehlikelidir ve başkasının elinde bulunmamalıdır.
* Müslüman-Türk anlayışında bu üçünün ödünç verilmesi söz konusu edilemez. Hele yiğitlerin bu uğurda ölümü göze aldıkları düşünülürse böyle bir töre, toplumun ahlâk ve huzuru için şarttır.
Avrat malı, başa tokmaktır
Erkek, mümkün olduğunca eşine ait veya eşinden gelen maldan uzak durmalıdır. Çünkü malını veren eşin, her tartışmada bunu dile getirmesi, eşinin başına kakması kaçınılmazdır.
Avradı boşayan topuğuna bakmaz
Çok değerli ve önemli bir varlığından kendi isteği ile vazgeçen kişi artık onu aramamayı, onsuz yaşamayı göze almalıdır.
Avradı er zapt etmez, ar zapt eder
Bir kadının namus, şeref ve haysiyet gibi toplumsal ahlaki değerlerini eşi değil, kendi koruyabilir.
Avradı eri saklar, peyniri deri
Saklanıp korunması gereken her şey, durumuna uygun yöntemlerle saklanır.
Kardeşim ağa, avradı hatın, almaz beni kulluğa satın
Kardeşi olan biri evlilik yaptığında karısına verdiği değer, kardeşine olan sevgisinden üstün gelir.
Avradın dolaşığı, akşamdan sabaha kor bulaşığı
* Evini idare etmeyi beceremeyen, düzensiz ve beceriksiz bir kadının evi bir süre sonra perişan hale gelir.
* Hayatta da düzensiz iş yapan, düzensiz yaşayan, bilmediği halde beceriksizce işleri yapmaya kalkışan kişi de başarısız olur. Mutlu ve huzurlu bir hayatı olmaz.