Uyku ölümün kardeşidir
Uyuyan kimsenin dünya ile ilgisi kesilir. Olup bitenden haberi olmaz.
Ölüm var dirim var
* İnsanlar malını ve zamanını, varlığını düşünerek kullanmalıdır, geleceğini düşünmelidir.
* İnsan her işini geleceği düşünerek yapmalı özellikle mal varlığını hesaplı kullanmalıdır.
Ölüm kalım bizim için
* İnsan yaşadığı gibi her an ölebilir de. Bu bakımdan öbür dünyayı da hesaba katmalı, ona göre davranmalı, dinin buyruklarını yerine getirmeli, bu dünyadaki işlerini de yarın öleceğini düşünerek bir yola koymalı insan.
* Hayat da, ölüm de biz insanlar içindir. Hayatı ölüm gerçeğine göre düzenlemek ve ahiret yurdu için de çalışmak akıllılıkdır.
Ölüm ile öç alınmaz
* Düşmanlarının ölümünden sevinç duymak veya böyle bir duyguya kapılmak insana yakışmaz.
* Bir kişi, intikam almak istediği kişinin yada onun yakınının ölmesine öç almış gibi sevinmemelidir. Çünkü ölüm, herkesin kapısını çalacak olan tabii bir hadisedir.
* Bir kişi, öç almak istediği kişinin, ya da onun yakınının ölmesine öç almış gibisevinmemelidir.
Gem almayan atın ölümü yakındır
* Dik kafalı, söz dinlemeyen kişiler kısa bir zamanda zarar görürler. Düşüncelerimizin, davranışlarımızın her zaman doğru olduğunu düşünmemeliyiz. Çoğu zaman kendi hatalarımızı kendimiz göremeyiz. Başkaları bizim göremediklerimizi görüp, hatalarımızı anlayabilir. Böyle durumlarda başkalarının uyanlarını dikkate almalı, kendi bildiğimiz gibi davranmamalıyız. Dik kafalı, söz dinlemeyenlerin sonu hiç iyi olmaz. Fazla zaman geçmeden bu davranışlarının cezasını çekerler. Bazen de bu gibi davranışların sonunda yaşamlarını bile yitirebilirler.
* Kendi kafasına göre yaşayan, uyarıları dikkate almayan, çevresini umursamayan dik kafalı, hırçın kişiler, davranışlarından dolayı büyük zarar görürler.
Atın ölümü arpadan olsun
* Bir şeye tutkun olan, bir şeyin uzun süre yokluğunu çeken kimi kişiler, kendilerine zarar vereceğini bile bile o şeyi kullanmaktan çekinmezler ve şöyle düşünürler: “Sevdiğim şeye özlem duyarak yaşamaktansa, onu çokça (aşırı ölçüde) kullanıp (yiyip) hasta olayım; hatta öleyim.”
* Bazı insanlar hayatı yiyip içmekten ibaret sanırlar. Bu insanlar, doldurma boşaltma işini diğer bazı canlıların daha iyi yaptığı unutmuş gibidirler. Böyle kişilerin felsefesi şudur: Sevdiğim yiyecekleri tıkabasa yiyeyim de hasta olursam olayım, dahası, ölürsem öleyim!
* Kimi kişilerin felsefesi şudur: Sevdiğim yiyecekleri tıka basa yiyeyim de hasta olursam olayım, dahası, ölürsem öleyim.
Vasiyet ölüm getirmez
* Üzücü bir durum ortaya çıkarsa ne yapılacağını önceden planlamaktan bazı kişiler korkarlar, ürkerler. Üzülecek durumu düşünmek istemezler. Fakat ortaya çıkabilecek üzücü durumlar için, daha önceden her şeyin planlanmasında yarar vardır. Ölümün ne zaman geleceği belli olmadığı için, vasiyet yazmak, her şeye hazırlıklı olmaktır.
* Üzülecek bir durum ortaya çıkarsa ne yapılacağını şimdiden kararlaştırmaktan kimi kişilerürkerler, kaçınırlar. Üzülecek durumu düşünmek istemezler.Oysa böyle şeyleri düşünmek, gereken önlemleri almak, üzücü durumun gelmesine yolaçmaz.
* İnsanlar üzülecek bir durumu düşünmek istemezler. Oysa böyle durumları düşünmek, gereken tedbirleri almak, üzücü durumun gelmesine yol açmaz. Ölüm bir gerçektir, bunu ölmeden önce kabullenmek gerekir. Sonra da ölüm sonrasında kendi malı ve mülkü konusunda yapılması gerekenleri bir vasiyet altına alması çok doğaldır. Bunları düşünmek, gereken tedbirleri almak, ille de ölümün geleceği anlamına gelmez.
Acından kimse ölmemiş
Kişi, yoksul ve fakir olabilir. İşsiz ve parasız kalabilir. Ama aç kalmaz. Sağlığı elverdiğince istedikten sonra mutlaka bir geçim yolu bulur.
Yatan ölmez, yeten ölür
Hasta olan eceli gelmemişse ölmez; sapasağlam biri de eceli gelmişse sağlıklıyken ölüverir.
Ağaca dayanma kurur, adama dayanma ölür
* İnsan yapacağı işte başkalarına değil, kendine güvenmelidir.
* İnsanlar hayatları boyunca birbirlerine destek verirler, yardımcı olurlar. Fakat her destek ve yardım sürekli olmaz. O hâlde insan, yapacağı işlerde başkalarının yardımına ve desteğine değil, öncelikle kendi gücüne, bilgi ve becerisine dayanmalı ve güvenmelidir.
Vurduğunu öldür, yedirdiğini doyur
* Yaptığınız iş, amacın gerçekleşmesini sağlayacak nitelikte olmalıdır.
* Yaptığınız her işi en iyi şekilde, eksiksiz ve tam olarak yapın, işin hakkını verin. Yaptığınız yardım ve iyilikler işe yaramalı; doyurucu ve karşı tarafın ihtiyacını giderici nitelikte olmalıdır. Çünkü yetersiz yardımlar pek işe yaramaz. Bir kavgaya tutuştuğunda da vurduğunda acıt ki, kavganın hakkını ver.
Aç gezmekten tok ölmek yeğdir
Beslenmek her canlının temel ihtiyacıdır, aç kalan kişi sağlıklı ve istediği şekilde hayatını sürdüremez, yaşamanın tadına varamaz. Bu nedenle, ölürken bari tok olmak arzular.
Tamah varken müflis acından ölür
Elinde avucunda bir şey bulunmamakla birlikte küçük kazançları beğenmeyen kişi büyük kazanç hayaliyle geçinir.
Aç ölmez gözü kararır, susuz ölmez benzi sararır
Yoksulluk insanı öldürmez ama türlü türlü üzüntü ve sıkıntı içinde yıpratır.
Sebepsiz ölüm olmaz
İnsan durup dururken ölmez. Her ölüm bir nedene dayanır.
Ölümü gören hastalığa razı olur
Küçük bir zarara uğramayı kabul etmezse çok büyük bir zarara uğrayacağını anlayan kimse, bu küçük zarara katlanır.
Ölürse yer beğensin, ölmezse el beğensin
Çocuğun öldüğünde iyi anılması, yaşarken de beğenilir bir kişi olması için anne baba çocuklarının eğitimine çok önem vermelidir.
Ölümün yüzü soğuktur
* Araya ölüm girdiğinde sevgi de, düşmanlık da sıcaklığını yitirir.
* Kişiler veya topluluklar arasına ölüm girdiğinde sevgi de, düşmanlık da sıcaklığını yitirir.
Tamah olmasa, müflis acından ölmez
İflas etmiş, elinde avucunda bir şey kalmamış olan, küçük kazançları beğenmeyen kişi, büyük kazanç hayaliyle geçinir.
Ölüme çare bulunmaz
* Ölüm dışında, çaresiz gibi görünen her güç işin bir çıkar yolu vardır.
* Hayatta her sorunun bir çaresi, çözüm yolu bulunabilir. Çaresi bulunamayan tek şey ölümdür.
Ölüm yüz aklığı dır
Yüz kızartıcı bir yaşantı içinde bulunanların durumunu ancak ölmeleri temizler.
Ölümden öte köy yok
* Her insan bir gün öleceğini bilmeli, sonu gelmez istekler peşinde koşmamalı, davranışlarını, işlerini bu bilinçle düzene koymalıdır.
* Bu işi yapmak için her şeyimi yitirebileceğimi, türlü tehlikelerle karşılaşabileceğimi kabul ediyorum. Kaybedebileceğim en büyük şey hayatımdır, her riski göze alıyorum.
Ölüm ölümde, hırlamaya ne borcum var
* Sıkıntı, üzüntü, keder, dert veya yoksulluk çekmektense ölüm daha iyidir.
* İnsanın bu hayatta sıkıntı, üzüntü, keder, dert veya yoksulluk içinde günlerini geçirmesindense ölüm daha iyidir diye düşünür.
Ölüm kalım bizim için
* İnsan nasıl olsa öleceğini düşünmeli, işlerini ona göre düzene koymalıdır.
* İnsan yaşadığı gibi her an ölebilir de. Bu bakımdan öbür dünyayı da hesaba katmalı, ona göre davranmalı, dinin buyruklarını yerine getirmeli, bu dünyadaki işlerini de yarın öleceğini düşünerek bir yola koymalı insan. Bu konuda bir hadis-i şerifte “Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için; yarın ölecekmiş gibi ahiret için çalışınız.” buyurulmaktadır.
Ölüm bir kara devedir ki herkesin kapısına çöker
Her canlı gibi insan da yaşar ve ölür. Her insanın da Yüce Allah tarafından takdir edilmiş bir ömrü vardır. İnsan bunu ne uzatabilir ne de kısaltabilir. Ecel saati gelen kimse bir nedenle ölür.
Ölüm hak miras helal
* Ölümün olağan olması gibi mirasın da paylaşılması olağandır.
* Allah ölümü tüm canlılar için yaratmıştır. Bu nedenle eceli gelen tüm canlılar ölecektir. Ölenlerin bu dünyada kalan malları yani mirası da mirasçılarına kendi malları gibi helâldir.
Ölü evinde ağlamasını, düğün evinde gülmesini bilmeli
Her insan içinde bulunduğu çevrenin durum ve koşullarına uygun biçimde davranmasını bilmelidir. Yoksa yadırganır, dışlanır.
Ölmüş de ağlayanı yok
Çok kötülüğe uğramış, desteği ve yardım edeni bulunmayan kişi için söylenen bir söz.
Ölmek var, dönmek yok
Her neye mal olursa olsun, bu iş yapılacak. Yapılmasından asla kaçınılmayacak.
Ölmüş koyun kurttan korkmaz
* Her şeyini kaybetmiş olan kişinin düşmanına bir şey kaptırmaktan korkusu olmaz.
* Bazı sebeplerden ötürü çok sıkıntı ve acı çeken, felaket üstüne felaket görüp zarara uğrayan, kaybedecek bir şeyi kalmayan kimse, artık hiçbir şeyden korkmaz; ne tehlikeye aldırır, ne de tehdide. Yeni saldırılar, tehlikeler onun için pek önemli değildir.
Öküz öldü, ortaklık bitti
* İki ortak veya taraf arasındaki yakınlığın dayandığı sebep yok olduğunda bu yakınlık da çözülür.
* Bazı dostluklar ne yazık ki karşılıklı çıkar ilişkisine dayalıdır. İki taraf arasındaki bu tür dostluğun dayanağı yok olunca, bu yakınlık, dostluk da biter.
Kör ölür badem gözlü olur, kel ölür sırma saçlı olur
* Bir kimse veya bir şey yok olduğunda değer kazanır.
* Önce değersiz bulunan, beğenilmeyen bir kimse, küçük bir şey veya bir fırsat elimizden çıkıp yok olunca birden kıymet kazanır; çok önemli ve iyi gibi görülür.
Ölenle ölünmez
* Çok sevilen birinin ölümünden sonra fazla yas tutulmamalıdır çünkü hayat devam eder.
* İnsan, ölen yakını için kendini öldürürcesine acı çekmemelidir, çünkü çok üzülmekle durum değişecek değildir anlamında söylenir.
Olacakla öleceğe çare bulunmaz
* İnsanın alnına yazılmış olan şeyler önlenemez.
* Ölüme bir çare yoktur. İnsanların yaşam boyu karşılaşacakları ne varsa doğarken belli olur ama kişi bunu bilmez. Başımıza gelen ve elimizde olmayan sebeplerle oluşan olaylara çok üzülmemek gerekir.
Koç yiğit bunalıp ölmez
İnsanın sıkıntılı ve acılı günleri sürüp gitmez. Aşılamayacak gibi görünen engeller aşılabilir, bitmeyecek sanılan acılar bitebilir. Karanlıkların sonu aydınlık, sıkıntıların sonu ferahlıktır. Yeter ki kişi gerçekçi çözüm yolları bulabilsin.
İmam evinden aş, ölü gözünden yaş çıkmaz
Bir şey alınması imkânı olmayan yerden, bir şeyler vermesini beklemek boştur.
İnsan kendini beğenmezse ölür
Herkes kendini beğenir; bu, kendi aklını beğenmesinin sonucudur.
İti öldürene sürütürler
Çığırından çıkmış olan bir işin düzeltilmesi, bu işe yol açan kimseye düşer.
İtin ölümü gelirse cami duvarına işer
Herkesin üzerine titrediği, kutsal saydığı şeyi kötüleyen, bozan kimse mutlaka kötü bir sonuçla karşılaşır.
Kara yaslanma kar erir, ere yaslanma er ölür
İnsan başkalarından gelecek olan desteğe çok güvenmemelidir.
Karada ölüm yok
Bundan sonra herhangi bir sıkıntı ile karşılaşma ihtimali yok.
Ağlama ölü için, ağla deli için
Yakınlarından biri ölenin acısı zamanla küllenir ancak bir yakını deli olanın acısı hiçbir zaman dinmez.
Kardeş kardeşin ne öldüğünü ister, ne onduğunu
Kardeş, kardeşe zarar gelmesini istemez ama onun kendisinden üstün durumda olmasını da kıskanır.
Kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur
Bir kimse veya bir şey yok olduğunda değer kazanır.
Kırk yıl kıran olmuş, eceli gelen ölmüş
Salgın ve öldürücü hastalık da olsa eceli gelmeyen ölmez.
Hıyar akçesiyle alınan eşeğin ölümü sudan olur
Çok düşük fiyata alınan mal, kalitesiz, çürük ve işe yaramaz olur. Değersiz kişiden yararlı iş, adî maldan bol kazanç beklenilmemelidir.
Horoz ölür, gözü çöplükte kalır
Yaşanılmış, erişilmiş, alışılmış bir durum veya makam yitirildikten sonra, yine o durum veya makamda gözü kalır insanın. Kişinin bu tutkusu ihtiyarlık, hatta ölüm hâlinde bile devam eder.
Ananın bastığı yavru ölmez
* Annenin acı sözü çocuğuna ağır gelmez.
* Anne çocuğuna değer verdiği için acı sözleri, dayağı çocuğuna ağır gelmez. Çünkü anne bunları onun iyiliği için yapar. Anne çocuğunu öyle korur ki, üzerine bassa bile incitmeyecek biçimde basar. İncitse de çocuk bunu bildiğinden incinmemiş gibi davranır.
Anamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım
İnsan en değerli malının karşılıksız olarak elinden gideceğini bilse onu yok denecek kadar az bir paraya satar.
Her zaman eşek ölmez, on köfte on paraya olmaz
İstenilen şeyi kolayca elde etme imkânı ortaya çıkınca fırsat kaçırılmamalıdır.
Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmek
Borçlu ve dertli bir biçimde yaşanılmaz; borçtan kurtulmanın yolu onu vermek, onulmaz dertten kurtulmanın çıkar yolu ise ölmektir.
Ağlama ölü için ağla diri için
Ölüp giden aslında dünyanın bütün dert ve sıkıntılarından kurtulmuştur onun adına üzülmek yersizdir, esas dünyada kalan ve onun sıkıntısını çekenler için üzülmek gerekir.
At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır
Yaşarken iyi işler yapmalı, iyi bir ad bırakılmaya çalışılmalıdır.
Cins kedi ölüsünü göstermez
Soylu kişi, acınacak kötü durumunu kimseye göstermez ve söylemez.
Hısım hısımının ne öldüğünü ister, ne onduğunu
Kardeş, kardeşe zarar gelmesini istemez ama onun kendisinden üstün durumda olmasını da kıskanır.
Can çekişmektense ölmek yeğdir
Bir işte çeşitli sıkıntı ve üzüntülerle karşılaşıp olağanüstü gayret harcamaktansa o işten vazgeçmek daha iyidir.
Borçlu ölmez, benzi sararır
Borç kişiyi öldürmez ancak hasta edecek kadar üzer.
Hangi dağda kurt öldü
Birisinden beklenmeyen bir davranış görüldüğünde şaşma ve sitem bildirmek için kullanılan bir söz.
At ölür, itlere bayram olur
Değerli kimselerden birinin ölümü veya görevden ayrılması, kimi zaman aşağılık kimselerin işine yarar.
Etme bulursun, inleye inleye ölürsün
Nasıl davranırsan öyle karşılık görürsün.
Herkes kendi ölüsü için ağlar
Hiç kimse başkasının acısını içinde duymaz, onun yüreğini sızlatan ancak kendi acısıdır.
Görmemiş görmüş, güle güle ölmüş
Görgüsüz kişi, günün birinde ummadığı bir şeyi elde ederse sevincinden ne yapacağını şaşırır.
Hasta ol benim için, öleyim senin için
Kişi kendisi için bir fedakârlıkta bulunan kimseye karşı sırası geldiğinde daha büyük fedakârlıkta bulunur.
Gelin girmedik ev olur, ölüm girmedik ev olmaz
Her eve gelin girmeyebilir ama ölüm kesinlikle girer.
Etme bulursun, inleme ölürsün
Nasıl davranırsan öyle karşılık görürsün.
Eşeğin ölümü köpeğe düğündür
Bir kişinin uğradığı zarar kimi zaman bir başkası için çıkar kaynağı olur.
Çengi ölüsü çalgı ile kalkar
* Zevk ve sefa içinde ömür sürmüş bir kimse, en sıkıntılı günlerinde bile bu alışkanlığını bırakamaz.
* Hayatını eğlence ve zevk içinde geçirmiş olan kişi en sıkıntılı günlerinde bile yaşam tarzından ödün vermez, eğlenceden geri kalmaz.
Erkeklik öldü mü
* Haksızlığa karşı koymak, mertlik göstermek gerekiyor.
* Her zaman haklıdan yana, adaletli olmak gerekir. Haksızlığa karşı koymak, mertlik göstermek gerekiyor.
Eden bulur, inleyen ölür
* Nasıl davranırsan öyle karşılık görürsün.
* Bir durumun nasıl sonuçlanacağı olayın gidişatından bellidir. Birilerine kötülük yapmayı kural edinenler, yaptıkları kötülüğün cezasını eninde sonunda görürler; bu dünyada olmasa bile öbür dünyada. Öte yandan direnç göstermeyen, kendini bırakan, inleyen ağır hasta ölür.
Dünya ölümlü, gün akşamlı
* Hiçbir durum sürekli değildir, her iyi durumun bir sonu vardır.
* Bu dünyada hiçbir durum sürekli değildir. Her iyi durumun bir sonu vardır. Zenginler yoksullaşabilir; iş başındakiler düşebilir; gençler yaşlılar; herkes ölür. Bundan ibret alınmalıdır.
Deli deliden hoşlanır, imam ölüden
* Kişi, kendisine benzeyen veya yarar sağlayacağı kimseden hoşlanır.
* Kişiler, her bakımdan (mevki, yaş, fikir, duygu, eğitim v.b.) kendilerine benzeyen, uygun olan ya da yarar sağlayabilecekleri kimse ve şeylerden hoşlanıp onlara yaklaşırlar.
Dün öleni dün gömerler
* Bir üzüntü sürdürülmemeli, unutulmaya çalışılmalıdır.
* Yaşanan üzücü bir olayın üzüntüsünü sürdürmemeli, ilgiyi başka şeylere vererek unutmaya çalışmalıdır.