Kazma kuyuyu kazarlar kuyunu
* Sen başkasına kötülük yaparsan, o da sana kötülük yapacaktır. Her şeyin bir karşılığı vardır. Unutma ki, her ne edersen onun karşılığını alırsın.
* Sen başkasına kötülük yapma yolunu tutarsan; başkası da sana kötülük yapma yolunu tutar.
* Kendi kötülüğünden insanların güvende olmadığı kimse iyi bir insan değildir. Böyle kimselerin şerrinden korunmak için insanlar karşı önlemler alırlar. Bir kimse başkasına kötülük yapma yolunu tutarsa, başkası da ona kötülük yapma yolunu tutar.
El için kuyu kazan, evvela kendi düşer
* Başkasının kötülüğünü düşünen, bunun için tuzaklar kuran kimse, kurduğu tuzağa önce kendisi düşer, hiç kimsenin yaptığı kötülük yanına kalmaz, ona yarardan çok zarar getirir.
* Başkasını tuzağa düşürmeye çalışan kimse, bu tuzağa ondan önce kendisi düşer.
Dinsizin ipi ile kuyuya inilmez
Dinsiz Allah’a inanmayan, içinde Allah korkusu olmayan insandır. Allah’tan korkmayan, başka bir şeyden korkmaz ve her tür kötülüğü yapabilir. Bu tip kimselerden uzak durulmalı, güvenilmemelidir.
Çürük iple kuyuya inilmez
Çürük iple kuyuya inmeye kalkışırsanız sonunuz felaket olabilir. Kendisine güvenilmeyen insanlarla birlikte bir işe girişilmemeli, birliktelik gerekiyorsa bile zarar görmemek için her adımda temkinli ve tedbirli olunmalı.
Bir deli kuyuya bir taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış
* Aklî dengesini yitirmiş kimi insanların yaptıkları öyle işler vardır ki, bunu akıllı insanlar bir araya gelse ne yorumlayabilir, ne de çözebilirler.
* Kimi zaman bir insan öyle delice bir iş yapar ve zarara yol açar ki, pek çok akıllı kimse bir araya gelir ama bu zararı gideremez; işi de düzeltemez.
* Birinin yaptığı olumsuz ve yersiz bir iş, birçok kimseye zarar verebilir. Onu düzeltmek de zordur.
* Akılla yapılmayan bir iş bazen o kadar karışır ve zorlaşır ki, çözümü olanaksız duruma girer. Bundan sonra işin içine akıl da karışsa, deneyimliler de uğraşsa kolay kolay düzeltilemez.
* Delice yapılmış bir iş, bazen birçok akıllı tarafından bile düzeltilemez.
* Zaman zaman dengesiz davranışlarıyla büyük zararlara yol açan kişileri eleştirmek için kullanılan bir sözdür. Zararsız gibi görünen bu kişilerin yapacakları mantıktan uzak, olumsuz işlerden etkilenmemek için,, hazırlıklı olmalıyız. Onları tanımalı, güç ve yetenekleri ölçüsünde iş vermeliyiz. Böyle yapmadığımız taktirde, yapacakları kötü işleri düzeltmek için çok uğraşmak gerekecek, bizler de istemediğimiz durumlarla karşılaşmamızın sonunda üzülmek zorunda kalacağız.
Kazma kuyuyu kendin düşersin
Başkasının kötülüğünü düşünen, bunun için tuzaklar kuran kimse, kurduğu tuzağa önce kendisi düşebilir, hiç kimsenin yaptığı kötülük yanına kalmaz, ona yarardan çok zarar getirir.
Çay kenarında kuyu kazılmaz
Herkesin işine yarayan bir şeyin yanına aynı işlevi görecek daha zayıf bir şeyi eklemenin hiç gereği yoktur. Yeni bir şey yapılacaksa gerçekten ihtiyaç olan bir yere yapılmalıdır.
Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramazmış
* Aklî dengesini yitirmiş kimi insanların yaptıkları öyle işler vardır ki, bunu akıllı insanlar bir araya gelse ne yorumlayabilir, ne de çözebilirler.
* Kimi zaman bir insan öyle delice bir iş yapar ve zarara yol açar ki, pek çok akıllı kimse bir araya gelir ama bu zararı gideremez; işi de düzeltemez.
Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu
Sen başkasına kötülük yaparsan, o da sana kötülük yapacaktır. Her şeyin bir karşılığı vardır. Unutma ki, her ne edersen onun karşılığını alırsın. Unutma kötülükler cezasız kalmaz.
Bir delinin kuyuya attığı taşı kırk akıllı çıkaramaz
* Aklî dengesini yitirmiş kimi insanların yaptıkları öyle işler vardır ki, bunu akıllı insanlar bir araya gelse ne yorumlayabilir, ne de çözebilirler.
* Kimi zaman bir insan öyle delice bir iş yapar ve zarara yol açar ki, pek çok akıllı kimse bir araya gelir ama bu zararı gideremez; işi de düzeltemez.
Dibi görünmeyen kuyudan su içme
İçyüzünü iyi bilmediğin, anlamadığın, öğrenmediğin bir işe girişme; ne amaçla söylendiği belli olmayan sözlere hemen inanma, yoksa tehlikeye düşüp zararlı çıkabilirsin.
Dibini görmediğin kuyuya taş atma
* Yakından tanımadığın, kendisinden her yönüyle emin olmadığın insanlarla birlikte herhangi bir iş yapma.
* İçyüzünü iyi bilmediğin, anlamadığın, öğrenmediğin bir işe girişme; yoksa tehlikeye düşüp zararlı çıkabilirsin.