Yurt tutmak deyiminin anlamı
Bir yeri kendisine, ailesine yurt olarak kabul etmek, vatan tutmak.
Örnek: Atalarımız Anadolu’yu yurt tutmak için uzun yollar katetmiş.
Örnek 2: Bizim büyüklerimiz de bu kasabayı yurt tutmuşlar.
Örnek 3: Bu bölgeyi yurt tutmuşlardı.
Yurt edinmek deyiminin anlamı
Bir yeri kendisine, ailesine yurt olarak kabul etmek, vatan tutmak.
Örnek: Atalarımız Anadolu’yu yurt edinmek için uzun yollar katetmiş.
Örnek 2: Bizim büyüklerimiz de bu kasabayı yurt edinmişler.
Yurtsever olmak deyiminin anlamı
Yurdunu, milletini büyük bir tutku ile sevmek, bu uğurda her türlü özveriye katlanmak, vatansever olmak, vatanperver olmak.
Örnek: Yurtsever olmasa böyle bir kahramanlık yapmazdı.
Örnek 2: İçimizde yurtsever olmayan hainlerin de olduğunu biliyoruz.
Yersiz yurtsuz kalmak deyiminin anlamı
* Barınacak bir yeri bulunmamak, oturacak yeri olmamak.
* Bütün varlığını yitirip çok zor durumda olmak.
Örnek: Dünya üzerinde yersiz yurtsuz kalmış iki arkadaş. (R. H. Karay)
Örnek 2: Vaktiyle bir mahalle halkını barındıran hanların, bir çarşı teşkil eden dükkânların sahibi şimdi yersiz, yurtsuz kalmıştır. (A. Ş. Hisar)
Örnek 3: Belediyemiz yersiz yurtsuz kalanlara sahip çıkıyor.
Örnek 4: Onca zenginlikten sonra yersiz yurtsuz kalmak da varmış.
Vatan tutmak deyiminin anlamı
Bir yeri kendisine, ailesine yurt olarak kabul etmek, yurt edinmek.
Örnek: Vatan tutup bu yerlerde kalınmaz / İlleri var bizim ile benzemez. (Karacaoğlan)
Örnek 2: Yıllar önce atalarımız güzel Anadolu’yu vatan tutmuş.
Örnek 3: Biz bu memleketi vatan tuttuk, kalkıp da başka bir yere gidemeyiz.
Yeri yurdu belirsiz deyiminin anlamı
* Belli bir yeri olmamak.
* Serseri; ne iş yaptığı, nerde kaldığı, nereli olduğu bilinmeyen.
Örnek: Yeri yurdu belirsiz bu adama yüz verme demedim mi?
ATASÖZLERİ
At kudümü, yurt kudümü, avrat kudümü
Türkler; atlarını, yurtlarını, eşlerini kutsal sayar; onların uğur getireceğine inanırlar.
Yad elde beylik sürmeden, yurtta züğürt gezme yeğdir
Yerini, yurdunu bırakıp gurbet ellere gitmiş bir insan, ne kadar varlık içinde bir yaşam sürüyor olsa da doğup büyüdüğü yeri arar, özlemini çeker.
Değirmi yurt tutmaya değirmi göt ister
Bir yerde, bir işte tutunup başarı kazanabilmek için yılmadan çalışmak gerektir.
Yurtta sulh, cihanda sulh
Yeryüzünde huzur olması için savaşların, çatışmaların son bulması gerekir. Medeni insanlar ve toplumlar, aralarındaki sorunları ve anlaşmazlıkları karşılıklı diyalog ve anlayışla çözmeye çalışıp, barış içinde yaşamaya çalışmalıdırlar. Aksi durumda barış için çalışma ve gayret göstermeyenler çıkacak savaşta telafisi mümkün olmayan can ve mal kayıplarına sebep olurlar.
Yurdun otlusundan kutlusu yeğdir
Kuşkusuz ki insan yaşadığı yerin verimli olmasını ister. Daha da önemlisi o yaşadığı yerde huzur ve mutluluk ister. Kişinin başını felâketlerden kurtaramadığı, rahat ve özgür yaşayamadığı yurt ne kadar verimli olursa olsun, kişi için bir anlam ifade etmez.
Evi ev eden avrat, yurdu şen eden devlet
Mutluluk havası ancak düzenli, temiz, güzel ve ekonomik açıdan rahat bir evde eser. Bunu sağlayan da kadındır. Eğer kadın becerikli, tertipli ve nazik değilse, yuva yaşanılır bir yer olmaktan çıkar. Benzer bir şekilde, içinde yaşanılan yurdu şen eden de devlettir. Eğer devletin başında bulunanlar beceriksiz, zalim, hain ve kendi çıkarlarını düşünen insanlarsa, bunların ülke insanını mutlu etmesi düşünülemez.
Bülbülü altın kafese koymuşlar, ah vatanım demiş
* Kişi, başka yerlerde ne kadar rahat ve mutlu olursa olsun yine de kendi yurdunu özler.
* İnsan, özgürlüğünü ancak vatanında bulur. Bu bakımdan vatan en değerli varlığıdır. Orada doğmuş, büyümüş, doymuş ve tatmıştır mutluluğu. Bu sebeple yurdundan uzakta yaşamak, ne denli bolluk içinde olursa olsun insana zor gelir. Nasıl ki bülbül asıl vatanı olan yeşil tabiatı, kanat çırpacağı mavi gökleri özleyip ister ve altın kafesten kurtulmaya çalışırsa, insan da (hele bir de tutsaksa) özgür yaşayacağı vatanını ister ve hasretini çeker. Kötü şartlarda hür olma, iyi şartlarda da olsa esir olmaya tercih edilmez.