Salvador Allende Gossens; 26 Haziran 1908 yılında Güney Amerika ülkesi Şili’nin başkenti ve en büyük şehri olan Santiago’da dünyay gelmiş Şilili devlet adamı ve Latin Amerika’da serbest seçimle iktidara gelen ilk Marksist devlet başkanıdır.
Salvador Allende Gossens, dünyada serbest seçimle işbaşına gelen ilk sosyalist devlet başkanıdır. Politikaya tıp öğrencisiyken atıldı. 1933 yılında Hekim çıktıktan bir yıl sonra Şili Sosyalist Partisi kurucuları arasında yer aldı. 1937 yılında parlamentoya girdi. 1938-1940 yılları arasında Sol tabanlı Halk Cephesi Hükümeti’nde sağlık bakanlığı yaptı. 1943 yılında Sosyalist Parti genel sekreterliğine getirildi. 1945 yılında senatör seçildi. 1952, 1958 ve 1964 yıllarındaki başkanlık seçimlerine solun ortak adayı olarak katıldıysa da başarı sağlayamadı. Üç yıllık Senato başkanlığının (1966-1969) ardından sol cephenin oluşturduğu Halk Birliği tarafından dördüncü kez başkan adayı gösterildi. Toprak reformu, endüstri ve madenlerin devletleştirilmesi, sağlık ve eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılması, seçim programında yer alan temel ilkelerdi. Eylül 1970 yılında yapılan ve üç adayın katıldığı seçimde en çok oyu (% 36.3) almasına karşın, salt çoğunluğu elde edemedi. Senato ve Millet Meclisi’nde Hıristiyan Demokratlar’ın da desteğini alarak Ekim 1970 yılında Şili tarihinin ilk Marksist başkanı seçildi. Kurulan Halk Birliği Hükümeti sosyalist içerikli bir politika izledi. Küba ve Çin ile diplomatik ilişki kuran ilk Latin Amerika ülkesi Şili oldu. Ancak bakır madenlerinin devletleştirilmesi ve sosyalizmin öteki Latin Amerika ülkelerine sıçraması olasılığı, ABD’yi tedirgin etti. ABD ekonomik ambargosu, Dünya Bankası ve IMF’nin mali yardımları kesmesi, Şili ekonomisini açmaza soktu. Dünya bakır fiyatlarının bilinçli olarak düşürülmesi bu ivmeyi hızlandırdı. Sovyetler Birliği ise Marksizmin sandıktan çıkmasına sıcak bakmadığından, gelişmeler karşısında sessiz kaldı. 1972 yılında baş gösteren tüketim maddeleri sıkıntısı, karaborsayı körükledi; sermaye kaçışı hızlandı. Ekim 1972 yılında yaşanan bir aylık, kamyon sahipleri grevi ve esnafın kepenk indirmesi yaşamı felce uğrattı.
Ülkede tüm bu olumsuz gelişmelere karşın, Mart 1973 genel seçimlerinde Halk Birliği oyların % 45’ini almayı başardı. Parlamentodaki 2/3’lük çoğunluğu yitiren sağ muhalefetin, Allende’yi yasal yollardan engelleme ve erken seçime gitme şansı ortadan kalkmış oldu. Nisan ayında Hristiyan Demoktratlar’ın desteğini çekmesinin ardından haziran ayında bir darbe girişimi bastırıldı. Temmuz ayında kamyoncular yeniden greve gitti. Ağustos ayı sonlarında Allende’ye bağlı Genelkurmay Başkanı General Pratts’ın istifası, Allende’nin ordu içindeki konumunu sarstı. Pratts’ın yerine atanan General Ugarte Pinochet, ABD ve CIA’nın desteğinde, 11 Eylül 1973 yılında, Silahlı Kuvvetler adına Allende’ye bir muhtıra vererek yönetimden çekilmesini istedi. Allende’nin bunu kabul etmemesi üzerine Başkanlık Sarayı’nı kuşatan askerler tarafından 11 Eylül 1973 yılında öldürüldü. Köklü bir demokrasi geleneğine sahip olan Şili, bu darbeyle 17 yıl sürecek totaliter bir yönetim altına girdi. Darbeyi ABD ve CIA ‘nın planladığı, zaman içinde kesinlik kazandı.