Rusya’nın sıcak denizlere inebilmesi için sahip olması gereken Balkanlar’a ulaşması Lehistan’ı geçmesine bağlıydı. Leh Kralının ölmesini fırsata çevirmek isteyen Rusya Lehistan’a müdahale etti. Durumu kabul etmeyen Lehliler Osmanlı’ya sığınarak yardım istediler. Balkan uluslarını da olaya katmak isteyen Rusya’nın onları kışkırtması ve kaçan Lehlileri takip ederek Osmanlı topraklarına saldırması üzerine 1768 yılında Osmanlı – Rus savaşı başlamıştır.
Yaklaşık altı yıl süren savaşta Ruslar Eflak, Boğdan ve Kırım’ı ele geçirdi. Mora’ya ulaşmak isteyen Ruslar bölgede isyan çıkarttılar. Osmanlı Devleti isyanı bastırdı. Bölgedeki etkisini devam ettirmek isteyen Ruslar, Baltık Denizindeki donanmasını Akdeniz’e göndermiştir. Rus donanması 1770 yılında İzmir’in Çeşme limanındaki Osmanlı donanmasını ani bir baskınla yakmıştır.
Rusların bu kadar rahat ilerlemeye başlaması Avusturya ve Prusya’yı rahatsız etti. Bu iki ülkenin arabuluculuğuyla Osmanlı ile Rusya arasında antlaşma imzalanmıştır. Bu arada Osmanlı Devleti’nde tahta I. Abdülhamit çıkmıştır.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
Osmanlıca, İtalyanca ve Rusça olmak üzere üç dilde yazılan antlaşma 28 maddeden oluşmaktaydı. Antlaşmanın önemli maddeleri şunlardır;
1. Kırım bağımsız olacak, Kırım halkı dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı olacaktı. Osmanlı Devleti ilk kez halkı Türk ve Müslüman olan bir bölgeye bağımsızlık vermiştir. Halifelik makamı ilk kez siyasi anlamda kullanılmıştır.
2. Azak Kalesi ve çevresi Ruslara bırakılacaktı.
Rusya Karadeniz’e inme imkanı elde etmiştir.
3. Rusya bu savaşta işgal ettiği Eflak, Boğdan ve Akdeniz’deki adaları boşaltacaktı.
4. Ruslar kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebileceklerdi.
5. Rusya, Fransa ve İngiltere’ye verilen kapitülasyonlardan yararlanabilecekti.
6. Rusya, Balkanlarda istediği yerde konsolosluk açabilecek ve İstanbul’da elçi bulundurabilecekti.
7. Osmanlı, Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecekti. (Osmanlı ilk kez savaş tazminatı ödemiştir.)
8. Antlaşmanın değiştirilmiş Fransızca metninde Ruslar, Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan Ortodoksların korumasını üstlenmiştir. (Bu madde ile Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale hakkını elde etmişlerdir)
Küçük Kaynarca Antlaşması Önemi
Osmanlı Devleti’nin uluslararası saygınlığı zedelenmiştir. Osmanlı’nın XVIII. yüzyılda imzaladığı en ağır şartlı antlaşmadır.