Türk- İslam devletlerinin en önemli sosyal kurum sistemi olan vakıf sistemi Osmanlı Devleti’nde aktif ve yaygın olarak görülmektedir. Vakıf sisteminde toplumun sağlık, eğitim, barınma, din gibi birçok kamu hizmetleri karşılanmaktaydı. Şahısların ya da kurumların maddi varlıklarını insanların yayarına dini ve sosyal hizmetlere tahsis etmesine vakıf adı verilmektedir. Vakıflar padişah, üst düzey devlet adamları ve kişilerin mallarını, mülklerini ya da paralarını bağışlamasıyla çalışan kurumlardır.
Osmanlı Devleti vatandaşlarına götüreceği birçok hizmette vakıfları tercih etmiştir. Sosyal hizmetleri doğrudan hâzineden karşılamaktansa vakfedilen toprak ya da benzeri geliri olan uygulamalardan karşılamıştır. Vakıf sistemine direk müdahale etmeyen devlet denetim görevini üstlenmiştir. Denetimler kadılar tarafından gerçekleştirilmekteydi.
Vakıflar yoluyla şu konularda önemli başarılar elde edilmiştir;
Devletin kuruluş yıllarında fethedilen topraklara Türklerin yerleşmesini sağlamış ve buraların Türkleşmesini sağlamıştır.
Şehir, kasaba ve köylerin büyümesinde, bayındır hale getirilmesinde büyük rol oynamıştır.
Bütün eğitim ve sağlık kurumlarının finansmanını sağlamıştır.
Şehirlerin ticaret faaliyetlerinin kolaylaşmasında en büyük rolü oynamıştır.
Osmanlı Devleti’nde vakıfların hizmet verdiği alanlar şunlardır;
1. İskan faaliyetlerinde
2. Sağlık, eğitim ve öğretim alanlarında
3. Cami, yol, köprü, han, hamam, kervansaray gibi kurumların yapımında ve kullanımında hizmet vermişlerdir.