Reform kelime anlamı olarak ıslah etme, düzenleme, düzeltmek, iyileştirmek, anlamında fransızca bir kelimedir. Reform tarihi anlamda 16. yüzyılda Avrupa’da Katolik kilisesinde meydana gelen düzenlemelerdir. Tekrar belirtmek gerekirse Reform, 16. yüzyılda başlatılarak tüm Avrupa’yı etkilemiş ve Katolik Kilisesi’ne karşı yapılmış dinsel bir harekettir.
Reform ilk olarak Almanya’da Martin Luther öncülüğünde başlamıştır. Kendiside din adamı olan Luther 1517 yılında Wittenberg kilisesinin kapısına 95 maddelik bir bildiri asmıştır. Luther bu bildiride tanrı ile kul arasına kimsenin giremeyeceğini, insanların sadece tanrı tarafından atfedilebileceğini, endülüjans uygulamasının mümkün olamayacağını belirtmiştir. Luther’in çağrısı bazı Alman prensleri ve halk tarafından destek görmüştür. Papa, Luther’i aforoz etmiştir. Martin Luther Papanın bu kararını kabul etmediğini belirterek mücadeleye başladı. Reform hareketlerinde ortaya yeni bir din çıkarma düşüncesi yoktur. Daha önceki dönemlerde olan fakat din adamlarının çıkarları gereği bastırılan dini öğretileri yeniden ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.
Papayı savunan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile Luther’i destekleyen Alman prenslikleri arasında yaşanan savaşlar sonunda 1555 yılında Augsburg Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre Protestanlık mezhebi resmen kabul edildi. Reform hareketleri tüm Avrupa’da etkili olmuştur. Avrupa’nın birçok yerinde Protestanlık mezhebi yayılmıştır. Fransa’da Kalvenizm, İngiltere’de Anglikanizm, İskoçya’da Prestiberyenlik olarak gelişmiştir.
Reformun nedenleri;
1. Kağıt ve matbaanın artmasına bağlı olarak okur-yazar oranının atması
2. İncil’in Latince dışında diğer dillere çevrilmesi ve insanların dinlerini kaynağından öğrenmeleridir. Böylece din adamlarının birçok konuda yalan söyledikleri anlaşılmıştır.
3. Rönesans sonrası ortaya çıkan Hümanizm ve özgür düşüncenin etkili olması
4. Papanın ve kilisenin zengin ve lüks bir yaşam sürerken halkın fakir olması
5. Papanın siyasi alanda çok etkili olması
6. Din adamlarının elinde endülüjans, aforoz ve enterdi adı verilen yetkilerin olması ve bunları kendi çıkarları için kullanmalarıdır.
Endülüjans; İnsanlara günahlarının af olması için mal ya da para karşılığı verilen af kağıdı ile para karşılığı cennetten arsa satmaktır. Aforoz; Bir kişiyi dinden çıkarmaktır. Enterdi; Bir bölgeyi ya da krallığı dinden çıkarmaktır. Bu yetkileri elinde bulunduran din adamları maddi kazanç karşılığı olarak bu yetkilerini kullanmışlar ve ekonomik olarak zenginlemişlerdir.
Reformun sonuçları;
1. Katolik mezhebindeki birlik parçalandı ve yeni mezhepler ortaya çıkmıştır. (Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm)
2. Katolik kilisesinin otoritesi sarsıldı ve kendi içerisinde düzenlemeye gitti.
3. Papaya ve din adamlarına duyulan güven iyice azaldı.
4. Kilise topraklarının birçoğuna el konuldu.
5. Eğitim ve öğretim kiliseden alınınca laik eğitim sistemi başladı.