İhlas kelime anlamı olarak; arıtma, saflaştırma, ayırma, katışığını giderme manasına gelir. Dini terim olarak İhlas; hâl ve hareketlerinde Allah rızâsına yönelme, doğru, samimi, kalbî ve karşılıksız sevgi, samimi bağlılık, riyâ karışmamış, samimi ibadet anlamlarına gelmektedir.
İhlas; bir şeyi saf temiz ve arıtılmış hale getirmek. Kalbi saf etmek, çıkar ve şöhret amacı güdülmeyen, içten, riyasız, samimi sevgi ve bağlılık. Yapılan İbadet ve işlerde gösterişe yer vermeme, ibadet ve taatda riyadan uzaklaşma hali ve kalbin safasına keder veren şeyden, kalbi uzak tutmak. Sırf Allah rızasını düşünmek, ona göre hareket etmek ve sadece Allah için ibadet etmek demektir.
İhlâs; bir kalp hareketi ve ruhanî bir davranıştır. Kalp temizliğinin ve sağlamlığının bir delilidir. Yalnız Allah’ın rızasını arayan bir niyettir. Kişinin bütün varlığı ve benliği ile Allah’a kulluk etmesi ve bu kulluğun da ondan başkasını düşünmemesidir. Ayrıca İhlâs, “kalbi garaz şüphesi ve zan eğriliğinden temiz tutmaktır” şeklinde tarif edilmiştir. İhlâsta Hakkın rızâsı talep edilir, yapıları işlerde, riya, gösteriş, menfaat ve şöhret gayesi güdülmez.
İhlas ile ilgili örnek cümleler
– Nefisler ancak fücûrun zıddı olan takvâ ve ihlas ile temizlenir.
– Bir şey karışıklıktan arındığı zaman, temiz olur. Saf ve temiz hareketlere de ihlâs denir” (İmâm Gazzâ1î, İhyâ u’ulumi’d-din, IV, ş 379)
– Sadâkat; niyette, düşüncede, sözde ve amelde doğru olmak, ihlas ve samîmiyetle hareket etmek demektir.
– Kur’ân-ı Kerîm’den ne kadar feyz alabilirsek, mârifetullah, muhabbetullah, ihlas ve takvâmız da o derecede seviye kazanır.
– Takvâ seviyemizin göstergesi, Kur’ân-ı Kerîm kültürümüzdür. Kur’ân kültürümüz ise; ibadetlerde ihlas, davranışlarda güzellik, kalbî derinlik gibi İslâm ahlâkı olarak tezâhür eder.
– Allah rızâsı için yapılan bütün hizmetler gibi bunun da tam bir ihlasla yapılması zarûrîdir. Bu kıvama dikkat eden mü’minlere, Peygamber Efendimiz şöyle müjde verir:
«Kim, Allah için infâk eder; Allah Teâlâ için (kötülüklerden) men eder; Allah Teâlâ için sever; Allah Teâlâ için buğzeder ve Allah Teâlâ için bekârları evlendirirse, (yani her işini Allah Teâlâ’nın rızâsı için yaparsa) îmânını kemâle erdirmiş olur.» (Ahmed, III, 438)
– İhlas, şeytanın kişiye süslemeye çalıştığı fenâlıklara ve insanları azdırma gayretine engel olan bir tutumdur. Bu durum şeytanın, “Yeryüzünde insanlara (fenâlıkları) süsleyeceğim, elbette onların hepsini azdıracağım. Ancak içlerinde ihlâsa sahip müminler bunun dışındadır” (el-Hicr, 15/40; Sâd, 38/83).