Kulaktan burun yakın, kardeşten karın yakın
* İnsanın kendi yararı her şeyden önemlidir.
* İnsan kardeşini sever, ancak kendi çocuklarını daha çok sever.
* İnsan her kim olursa olsun bir çıkar çatışması yaşarsa, önce kendi çıkarını düşünür.
Anamın (babamın) öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım
* İnsan en değerli malının karşılıksız olarak elinden gideceğini bilse onu yok denecek kadar az bir paraya satar.
Bostana dadanan eşeğin kuyruğu, kulağı olmaz
* Çalıp çırpmayı alışkanlık edinen kimse yakalanıp ceza göre göre insanlıktan çıkar.
* Hırsızlığı huy edinmiş kişi, her çalıp çırpmaya yakayı ele verince, ceza göre göre insanlıktan çıkar. Vücudunda bir çok darbe ve hasar oluşur.
Baş ağır gerek, kulak sağır
* Kişi ağırbaşlı olmalı ve dedikoduları dinlememelidir.
* Toplumda saygın bir kişi olmak için ağırbaşlı olunmalı, her türlü dedikodu, kışkırtma vb. ye kulak verilmemelidir.
Deve boynuz ararken kulaktan olmuş
Elindekiyle yetinmeyip daha çoğunu arayan, elindekinden de olur.
Boynuz kulaktan sonra çıkar, ama kulağı geçer
* Bir konu üzerinde sonradan yetiştikleri hâlde kendilerinden önce yetişmiş olanları geçenler vardır.
* Eğitime sonradan da başlasa kimi yetenekli, becerikli, öğrenme ve kavrama gücü gelişkin olan çırak veya öğrenci, ustasından ya da öğreticisinden daha ileri gidebilir; onlardan daha başarılı olabilir.
Yerin kulağı var
* Gizli konuşulan bir şey umulmadık bir yoldan başkalarınca duyulabilir.
* Ne kadar saklı tutulursa tutulsun, gizli konuşulan bir şey umulmadık bir yoldan başkalarınca mutlaka duyulur. Bu bakımdan elden geldiğince tedbirli olmalı, olur olmaz yerde konuşmamalıdır.
Eşek kulağı kesilmekle küheylan olmaz
* Aslında niteliksiz olan bir şeye ne yapılsa değişmez.
* İnsanlık değerlerinden yoksun kişi, görünüşünü değiştirse de özü değişmez. Bu bakımdan, böyle bir kişi, görünüşünü değiştirerek adam olamaz.
Sözü söyle alana, kulağında kalana
* Söylediklerin bir kulağından girip öbür kulağından çıkan kimseye nefes tüketme.
* Senin söylediklerini ciddiye almayan, bir kulağından girip öbür kulağından çıkan kimseye nefes tüketme.
İki kulak bir dil için
Çok dinleyip az söylemeli.
Namaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmaz
* Kişi yapmak istemediği işin ayrıntılarıyla ilgilenmez.
* Müslümanların günde beş kez yapmaları dince buyurulan ve dua okuyarak kıyam, rükû, sücut, kuut denilen beden durumlarını, kuralınca tekrarlayarak Yüce Allah`a edilen bir ibadettir namaz. Buna salât da denir. Namaza çağrı işareti de ezandır. Namazı gerçekten kendine bir görev bilmiş olanlar, onun vaktini dört gözle beklerler ve onun çağrı işareti olan ezana da kulak verirler. Namaz ve ezan arasındaki bu ilişkiden hareketle, atasözü şu anlamı vermek için söylenir: Kişi bir işin esasıyla ilgileniyor ve ona karşı istek duyuyorsa, o şeyin ayrıntılarıyla da ilgilenir; istemiyor ve ilgilenmiyorsa ayrıntılarıyla da uğraşmaz.
Kös dinleyen, davula kulak vermez
* Başından büyük olaylar geçmiş kişi küçük dertleri sorun etmez.
* Bir kişinin başından büyük olaylar geçmiş ise, sonrasında karşılaştığı küçük dertleri sorun etmez.
Kös: Savaşlarda, alaylarda at, deve veya araba üzerinde taşınan ve işaret vermek için kullanılan büyük davul.