İslam Alemi’nin ilk halifesi Hz Ebu Bekir’in vefatından sonra vasiyeti gereği Müslümanlar Hz Ömer’i halife seçmişlerdir. Hz Ömer döneminde fetih hareketleri artarak devam etmiştir.
Suriye’nin Fethi
İslam orduları altı ay süren kuşatmadan sonra Şam’ı fethetmişlerdir. Bunun üzerine 636 yılında Bizans ile gerçekleşen Ecnadeyn Savaşı ile Suriye’nin kalan toprakları da fethedilerek Suriye’nin fethi tamamlanmıştır.
Kudüs’ün Fethi
İslam orduları Filistin topraklarına ulaşarak Kudüs’ü kuşatmışlardır. Kudüs patriği 637 yılında Hz Ömer ile görüşerek şehri halifeye teslim etmiştir. Bölgede yaşayan insanlara inanç serbestliği tanınmıştır.
İran’ın Fethi
İran’da hüküm süren Sasaniler üzerine sefere çıkılmıştır. 634 yılında Köprü Savaşı’nda İslam orduları yenilmişlerdir. Daha sonra Sasaniler ile 636 yılında yapılan Kadisiye Savaşı ile Irak, Celula ve 642 Nihavend Savaşları ile İran fethedilmiştir.
İran’ın alınıp Sasani devletinin yıkılmasıyla Horasan bölgesine ulaşan Müslüman Araplar ile Türkler komşu olmuşlardır. İran’ı geçen Müslümanlar daha sonra kuzeye doğru seferler düzenleyerek Azerbaycan’ı ele geçirip Kafkaslara doğru ilerlemişlerdir.
Mısır’ın Fethi
Filistin’in fethinden sonra İslam orduları 640 ile 644 yılları arasında Mısır’ın fethini gerçekleştirmişlerdir. Kahire yakınlarına askeri seferlerde üs olarak kullanılmak amacıyla Fustat adı verilen ordugah şehri kurulmuştur.
Sınırları bu kadar çok genişleyen ülkeyi yönetmek amacıyla kurumsallaşma faaliyetlerine hız verilmiştir.
Hz Ömer döneminde yapılan teşkilatlanma çalışmaları;
1. Ülke idari birimlere ayrılarak eyaletlere valiler görevlendirilmiştir.
2. Devlet işlerinde halifeye yardımcı olmak ve devlet işlerinin görüşülmesi için divan örgütü oluşturulmuştur.
3. Adalet teşkilatlanmasına gidilerek mahkemeler kurulmuş, kadılar tayin edilmiştir.
4. Fetihlere devam etmek ve ülkeyi korumak amacıyla düzenli ordular ve askerlerin kalacağı ordugahlar kurulmuştur.
5. Beytü’l Mal adı verilen devlet hâzinesi oluşturularak, vergilerde düzenlemeler yapılmıştır.
6. Toprakları düzenleyen ve üretimi temel alan ikta sisteminin temelleri atılmıştır.
7. Hicri takvim oluşturularak, kullanılmaya başlanmıştır.
Hz Ömer döneminde farklı kültürlerin yaşadığı bölgeler ele geçirildiğinden İslam kültürü öncelikle Bizans ve Sasani kültüründen etkilenmeye başlamıştır. 644 yılında Hz Ömer vergi anlaşmazlığından dolayı şehit edilmiştir.