Mute; Suriye’de bulunan ve Belkâ’nın Medine tarafında kalan kısmın adıdır. Mute savaşı‘da İslâm devletinin Medine’de kurulmasından sonra Müslümanlarla Rumlar arasında yapılan ilk savaştır. Mute Savaşı Hicri 8. Yıl, Miladi 629 yılında yapılmıştır.
Mute savaşının nedeni
Hz Muhammed (sav) Şam bölgesinde bulunan Bizans şehri olan Basra Valisine İslam”a davet amacıyla elçi göndermiştir. Gönderilen elçinin öldürülmesi sonucunda bölgeye sefer düzenlenmiştir.
Suriye topraklarında Bizans ile yapılan savaş sonrasında iki tarafta büyük kayıplar vermiştir. Bu savaştaki başarılarından dolayı Hz Muhammed (sav), Halid Bin Velid”e Seyfullah (Allah”ın kılıcı) unvanını vermiştir.
Mute savaşının önemi
Bizans ile Müslümanlar arasındaki ilk savaştır ve Müslümanların Arabistan dışına yaptıkları ilk seferdir.
MUTE SAVAŞI
Peygamber Efendimiz Hz Muhammed (sav)’in hükümdarları İslâm’a davet için gönderdiği elçilerden biri yolda Gassânîler tarafından yakalanıp şehit edilmişti. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (sav) Zeyd b. Hârise komutasında 3000 kişilik bir orduyu Gassânîler üzerine gönderdi. Peygamber Efendimiz ( bu savaşta her zamanki uygulamasından farklı olarak üç kumandan tayin etmişti. Oğlu gibi sevdiği Zeyd şehit olursa amcasının oğlu Cafer’in, Cafer şehit olursa peygamber şairi Abdullah b. Revâhanın kumandayı ele almasını; o da şehit olursa müslümanların, içlerinden birini komutan olarak seçmelerini söylemişti. Ashap, Hz. Peygamberin (sav) bu tâlimatını, sayılan üç kişinin de şehit olacağı şeklinde yorumlamıştı.
Bizans’ın hâkimiyetini kabul etmiş olan Hıristiyan Arap kabilesi Gassânîler, müslümanların harekete geçtiğini haber alınca hemen Bizans imparatorluğundan yardım istediler. Müslümanlar Suriye bölgesindeki Gassânî topraklarına geldiklerinde hiç beklemedikleri bir durumla karşılaştılar. Karşılarında 100.000 kişilik bir Bizans ordusu vardı. Kendileriyse sadece 3000 kişiydi. İki ordu Mûte’de karşı karşıya geldi. Şiddetli bir çarpışma başladı. Zeyd şehit düştü. Sancağı Cafer aldı. O da şehit olana kadar savaştı. Sancağı bu sefer Abdullah aldı. Bir süre sonra o da şehit oldu. Müslümanların o an düzeni bozulur gibi oldu. Geri çekilmeye başladılar. O sırada yere düşen sancağı Sâbit b. Erkam aldı ve Hâlid b. Velîde verdi. Müslümanlar hemen Hâlid’in etrafında toplandılar.
Hâlid b. Velîd komutayı ele aldıktan sonra savaş düzeninde bazı değişiklikler yaptı. Müslüman askerlerin yerlerini değiştirdi. Böylece düşman, müslümanlara takviye birliklerin geldiğini zannedecekti. Hedefi düşmanın maneviyatını sarsıp çok şiddetli bir hücum ile onları korkutmak, sonra da İslâm ordusunu emniyet içerisinde geri çekmekti. Planını başarıyla uyguladı. Müslüman ordusu geri çekilmeye başladı. Bizans askerleri onları takip etmeye cesaret edemediler. Çünkü müslümanların kendilerini çöle çekip savaşa çölde devam etmeyi planladıklarını zannettiler. Böylece savaş sona erdi.
Galibi olmayan bu savaş, müslümanlara Bizans ordusunu, savaş taktiklerini ve silâhlarını yakından tanıma imkânı verdi. Bu tecrübe, ileride Bizanslılar’la yapılan savaşlarda müslümanlara pek büyük faydalar sağladı. Ayrıca Suriye ve Filistin bölgesinde yaşayan Araplar, müslümanları ve İslâm’ı, bu savaşla birlikte daha yakından tanımaya başladılar.