Ş harfiyle başlayan bitkiler şunlardır;
– Şahtere
– Şakayık
– Şerbetçiotu
– Şeytan teresi
– Şimşir ağacı
– Şebboy
– Şeftali
– Şadok
– Şalgam
– Şefketibostan
Şahtere
Şahtere, ahteregiller familyasından; çok parçalı yapraklı, küçük, düzensiz, beyazımtırak veya pembe renkli çiçekleri olan otsu bir bitki cinsidir. 50 kadar türü vardır. En önemlisi Tıbbi şahtere (Fumaria officinalis) yurdumuzda yetişir. Tıbbi şahtere (Fumaria officinalis); yol kenarlarında rastlanan 20-60 santimetre boyunda bir yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları mavimsi-yeşil; çiçekleri mor renklidir.
Şakayık
Şakayık, Paeoniaceae familyasının tek cinsi Paeonia altında yer alan türlerin ortak adı. Bu bitkiler Asya, Güney Avrupa ve Kuzey Amerika’ya özgüdürler. Yaprakları üç parçalı ve her parça tekrar üç parçadan meydana gelir. Parçaları oluşturan yan yapraklar yumurta veya mızrak şeklinde, kenarları bütün, üst kısmı koyu ve alt kısmı açık yeşil renklidir. Çiçekleri; pembe, kan kırmızısı veya kırmızı renkte olup ortasında sarımsı bir yığın döllenme tozlukları mevcuttur.Birçok çeşidi vardır. Tıbbi şakayık (Ayıgülü, Paeonia officinalis); Mayıs-Haziran aylarında pembe veya kırmızı renkli çiçekler açan, 70 santimetre kadar boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları derin parçalıdır. Ev ilaçlarında kökleri kullanılır.
Şerbetçiotu
Şerbetçiotu, kendirgiller familyasından Temmuz-Eylül ayları arasında yeşilimsi-beyaz renkli çiçekler açan, 2–5 m yüksekliğinde, sarılıcı gövdeli, iki evcikli otsu bir bitki türü. Bitkinin gövdeleri ince, tırmanıcı, sarılıcı ve üzeri sert tüylerle örtülüdür. Yapraklar karşılıklı, uzun saplı ve yürek şeklindedir.
Şeytan teresi
İran, Suriye, Afganistan ve Horasan dağlarında yetişen Şeytanotu (Ferula asafoetida) adlı bitkinin köküne yapılan kesiklerden akan koyu bir maddedir. Sarı esmer renkli, yumuşak balmumu kıvamında reçineli zamktır.
Şimşir ağacı
Şimşir, şimşirgiller familyasının Buxus cinsinden çalılara verilen ad. Genel olarak çalı nadiren ağaççık formunda herdemyeşil bitkilerdir. Sürgünleri dört köşelidir. Yaprakları derimsi, tam kenarlı ve tüysüzdür. Gölgeye dayanıklı, yavaş büyüyen nemli besin maddelerince zengin toprakları tercih eder.
Şevketibostan
Şevketibostan ya da bostanotu, şevketotu, mübarekdikeni, akkız, papatyagiller familyasından, Batıda Portekiz’in kuzeyinden Fransa’nın güneyine, Doğuda İran’ın doğusuna kadar Akdeniz Havzasında yetişen ve yemeği yapılan, 60 cm boyunda bir yıllık dikenli bir bitki.
Şebboy
Bilimsel adı Cheiranthus cheiri olan şebboy çiçeği çok farklı renklere sahiptir. Kokusu ile ünlü olan bu çiçek, 50-60 cm arasında sap uzunluğuna sahiptir ve çok zorlayıcı bir bakım veya yetiştirme süreci yoktur. Bu nedenle evlerde de kolayca büyütülebilir. 100 cm uzunluğuna ulaşan şebboy türleri de bulunmaktadır. Tek yıllık ve çok yıllık bitkiler olarak gelişimlerini sürdürürler.
Şeftali
Şeftali, gülgiller (Rosaceae) familyasından bir yaz meyvesi. Dünyaya Çin’den yayıldığı düşünülen şeftali, uzun yaşam ve ölümsüzlük sembolüdür. Bol sulu ve tatlıdır.
Ilıman iklimi seven bir bitkidir. Genellikle 30 yıl yaşar. Türkiye’de en çok Bursa ve Akdeniz bölgelerinde tarımı yapılır. Meyvesi taze tüketildiği gibi suyu çıkarılarak meyve suyu yapılır. Bu meyvenin ekonomik değeri yüksek olup çok tüketilmektedir. Ağaç boyu genellikle 2 ve 2,5 metre olup yaz mevsiminde meyve verirler. Dona karşı dayanıksızdır.
Şeftalinin içinin geniş kullanım alanının dışında çekirdeği de yakıt olarak kullanılabilir. Çok sayıda olan ve ağacı örten yaprakları, sapında 2-5 adet balozu bezi bulunan kenarları dişli, yeşil renkli ve ok ucu biçimlidir. İlkbaharda erkenden ve yaprağından önce açan pembe renkli çiçekleri yabani güle benzer. Çeşitlerine göre Haziran’dan Eylül ayına kadar olgunlaşan şeftali meyvelerinin pek çok çeşidi (Türkiye’de yaklaşık 64 çeşit) vardır.
Şeftali çekirdeği, kabuğu yakıt olarak kullanılabilir ayrıca bazı fiziksel işlemlerden sonra çekirdeğin içerisindeki tanecik hayvan yemi olarak da kullanılabilir. Şeftali çekirdeğinin kabuğu yakacak olarak kül oranı az ve kükürt oranı düşük bir temiz enerji kaynağıdır. Fırınlarda, seralarda, hamamlarda, kalorifer sistemlerinde, tavuk çiftliklerinde kullanılabilen alternatif bir enerji kaynağıdır. Şeftali çekirdeği gibi ürünler biyokütle olarak adlandırılan sıvı ve gaz yakıtların dışında tutulan yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak küresel ısınma, kirlilik, doğal kaynakların azalması gibi sebeplerden dolayı tavsiye edilmektedir.
Şeftali Farsça kökenli bir sözcüktür. Orijinali şaft-alu biçimindedir ve kaba erik demektir.
Şadok
Şadok yada Pomelo (İngilizce: shaddock) Çin greyfurdu diye de bilinen pomelo (Latince: Citrus maxima) sedef otugiller ailesinin alt oymaklarından Turunçgillere bağlı citrus cinsinin bir türü olan ağaca ve meyvesine verilen addır. Pomelo aynı zamanda turunçgiller içinde en büyük meyvelere sahip olan türdür. Meyvelerinin çapı 15–25 cm’i bulabileceği gibi. Ağırlıkları 2 kilograma kadar çıkabilir. Jeruk Bali, lusho fruit, ya da jabong, pompelmous ya da Tamil lehçesinde pampa limāsu, (பம்பளி மாசு)[3], Pompous limonu bilinen diğer adlarıdır.
Kimi zaman Ağaç kavunu olarak da bilinen Citrus medica ile karıştırılsa da bu iki tür birbirinden ayrıdır. Zira Citrus medica şekil olarak Pomelo’dan daha küçük olup, ekşi ve acımsı bir tada sahiptir; bu sebeple de pek yenilmeyip daha çok hamur işleri v.s’ye karıştırılıp kullanılmaktadır. Oysaki, Pomelo tad olarak tatlı greyfurt meyvesine benzer. Zaten greyfurt portakal ile pomelo’nun doğal bir melezidir. Bununla birlikte pomelo, sadece greyfurt değil bilinen portakalında atalarından biridir. Zira Citrus × sinensis olarak bilinen portakalın pomelo ile mandalina (Citrus reticulata)’nın melezi olduğu sanılmaktadır. Bunun yanında Pomelo, Frua türü mandalina ile hibrit halde (Citrus reticulata x Citrus maxima) olarak adlandırılan “kokteyl greyfurdu” da denen Mandelo’yu ;Citrus tangerina adlı bir türle çaprazlandığında ise Citrus × tangelo’yu oluşturmaktadır.
Pomelo diğer turunçgillerin aksine asiditesi en az olan turunçgillerden biridir. Kalın bir kabuğa sahiptir. Bu kabuğun altında yenilebilir, tatlı düşük asitli portakal şeklinde meyve dilimleri bulunmaktadır.Bu dilimleri ayıran beyaz lifli zar şeklinde kısım (dilim zarları) bulunmaktadır. Bu lifli kısım kolayca ayrılır. Bu dilim zarlarıda ayrılıp genelde bu dilimler taze olarak yenmektedir. Buna karşın dilimleri birbirinden ayıran beyaz lifli segmentler ise acı tadı nedeniyle pek yenmez.
Pomelonun kabuğu ise hamur işlerinde çikolatalarda veyahut marmelat yapımında,yemeklerde soslarda kullanılmaktadır. Güney Asya’da ve Amerika’da özellikle Kaliforniya’da sıkça yetiştirilen ve satılıp yenilen bir türdür. Greyfurta göre daha lezzetli olduğu söylenmektedir. Ancak Türkiye’nin de olduğu bazı ülkelerde meyvenin kabuğundan ayıklanmasındaki zahmet (tüketim zorluğu) nedeniyle pek fazla yenmemektedir, yetiştirilmemektedir. Güney Asya’da yetişen Pomelo türlerinde de bazı farklılıklar bulunmaktadır. Vietnam’da 2 tür pomelo popülerken, Filipinler’de kırmızı ve daha sulu bir pomelo varyetesi daha çok tüketilmekte ve içeceklerde kullanılmaktadır. Pomelodan ayrıca burada dip sos yapımında yararlanılır. Tayland pomelosu da tatlı bir tada sahip olup taze olarak tüketilmektedir, salata ve soslarda kullanılmaktadır. Buna karşın Malezya, Endonezya’da talı ve ekşi tada sahip 2 pomelo türü bulunmaktadır. Meyve özü beyaz tatlı varyetesi yenirken, meyve özü pembe renkli ekşi varyete yenmekten çok sunak, tapınak süslemelerinde kullanılmaktadır. Bangladeş’te ise Malezya varyetelerinin tam tersine meyve özü pembe renkli varyete tatlı iken, beyaz varyete ekşi tada sahiptir. Japonya’da yenmesi dışında ayrıca böcekleri kovma, vücudu arındırma gibi yararları olduğuna inanılır; Çinde de pomelo yaygın olarak yenmektedir; Hindistan’ın Assam eyaleti gibi yerlerinde ise tuz ve biber ile öğle yemeklerinde yenmektedir. Kırsal kesimlerde çocukların futbol topu gibi meyveleri ile oynadıkları görülmektedir. Manipur eyaletinde ise C vitamini kaynağı olarak görülmektedir.
Şalgam
Şalgam, yaprakları da yenebilen geniş köklü bir bitkidir. Şalgam kökleri sebze olarak yenilen turpgillerden bir bitkidir.
Şalgam, günümüzde hem insanlar hem de hayvanlar için üretilmektedir. İnsan yiyeceği olarak yetiştirilenleri yumuşak etli, hayvan yemi olanları ise sert etlidir. Bu bitki kullanılarak Adana, Osmaniye, Mersin yöresine ait bir içecek (Şalgam suyu) de üretilir.
Şalgam, bazı çorba ve soslara katılır, yemeklerde garnitür olarak kullanılır. Bazı yörelerimizde suyu sevilerek içilir.
Şalgam, patates yaygınlaşana değin, büyük önem verilerek tüketilen bir sebzeydi. Günümüzde geri plana itilmiş olan şalgama, içerdiği yüksek besin değerleri nedeniyle layık olduğu önem verilmelidir. Şalgam, söz konusu besin değerlerinin yanı sıra;
– Zengin potasyum içeriğiyle yüksek tansiyonu düşürmektedir.
– Ayrıca şalgam, halk hekimliğinde bedene dinçlik sağlayan, mide ve siyatik ağrılarına iyi gelen bir besin olarak bilinmektedir.
Şalgam bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır. Tohumlar, doğrudan doğruya bitkinin yetiştirileceği yere ekilir. Ekim zamanı, ilkbaharda mart-nisan; sonbaharda ağustos sonları ile eylül aylarıdır. Tohumlar ya serpme yoluyla ekilir ve sonra fidelerde seyreltme yapılır. Ya da sıralar üzerinde tohumlar, 15–25 cm aralıkla ve 1–2 cm derinliğe ekilir.