Ada nedir yani Ada ne anlama gelir? Adalar nasıl oluşur ve adaların özellikleri ve türleri nelerdir? İşte ada hakkında bilgi.
Ada, deniz, göl ve ırmaklarda her yanından suyla çevrili kara parçasına verilen isimdir. Ada, çevresi bütünüyle sularla çevrili kara parçasına verilen addır. Diğer bir ifade ile ada; deniz, göl ya da akarsuda bulunan, dört bir yanı su ile çevrili kara parçası demektir. Kıtalar da genelde her yanlarından suyla çevrili kara parçalarıdır. Uygulamada su etkisinin kara parçalarının orta noktalarından duyulmasıyla iklim etmenleri bir kara parçalarının ada mı kıta mı olduğunu belirler. Buna göre Avustralya kıta, yüzölçümü 2.175.000 km² olan Grönland, 771.900 km² olan Yeni Gine ve 734.000² olan Borneo ada olarak değerlendirilir.
Adaların oluşumunda; aşınma, tortul birikimi, canlı oluşumları, tektonik etkinlikler, yapı süreçleri, su düzeyindeki değişimler rol oynar. Ada oluşumunun en basit yolu olan aşınma, çoğunlukla kısa ömürlü adalar oluşturur. Bu adalar ya ırmak yatağının yön değiştirmesiyle eski yatakla yeni yatak arasında oluşur ya da dalgaların deniz kıyılarını aşındırması sonucu deniz kıyısında ortaya çıkar. Her iki durumda da oluşumu sağlayan olay, adanın ortadan kalkmasına yol açar: Irmağın eski yatağı dolar ve deniz kıyısındaki adalar dalgaların etkisiyle yok olur. Tortul birikimi adaları, ırmakların taşıdıkları kum, çamur gibi maddelerin, suların akış hızının azaldığı yerlerde birikmesiyle oluşur. Ada eklenen maddelerle gitgide büyür. Bu tip adaların sığ denizlerde rüzgâr ve dalga etkisiyle oluştuğu da görülür. Tortul birikiminin sürmesi, adaların belli bir süre sonra anakaraya bağlanmasına yol açar.
Sığ denizlerde, deniz yüzeyine ulaşmış yapılar kurabilen canlı organizmalar da adaların oluşumunu sağlayan bir başka etmendir. Bu canlı organizmalar, ılıman enlemlerde istiridye ve midyeAda yatakları, tropikal bölgelerde deniz yosunları ve mercanlardır. Bu oluşumlar önce geniş kayalıklar oluşturur, sonra tortulların yardımıyla ada biçimini alırlar. Jeoloji araştırmaları “ilk dönemlerde” yosun hayvanları benzeri canlı organizmaların da adalar oluşturduğunu göstermiştir. Yer kabuğu hareketleri değişik yollarla adaların oluşmasına yol açarlar: Kıta kaymaları, yer kabuğu içindeki ısı değişimlerinden kaynaklanan gaz akımlarının yukarı ittiği kızgın kayalar, deniz tabanının bir bölümünün su yüzüne yükselmesi vb. Kıtadan koparak uzaklaşan kara parçasının oluşturduğu ada tipine en güzel örnek Madagaskar”dır. Marmara Denizi”ndeki adalar da bir çöküntü sonucu Kocaeli Yarımadasından kopmuştur.
Gaz akımlarının su yüzüne ittiği kızgın kayaların oluşturduğu ada tipine en özgün örnek İzlanda”dır. 1963″te bu adanın yakınında Surtsey Adası”nın oluşumu, bu olgunun izlenebilmesini sağlamıştır. Deniz tabanının bir bölümünün su üstüne itilmesi birçok eski adanın oluşma nedenidir.
Deniz düzeylerindeki değişimler iki ayrı türdedir. Deniz düzeyinin alçaldığı durumlarda bir yandan bazı adalar kıtayla birleşirken öte yandan denizaltı dorukları yükselerek yeni adalar oluşturur. Deniz yüzeyinin yükselmesi durumunda ise, önceden var olan adalar deniz altında kalır. Kıtanın bazı parçaları da ada durumuna gelir. Adalardaki bitki örtüsü ve hayvanlar, kıtalar da yaşayanlardan ayrı özellikler gösterirler. Eskiden kıtanın parçası olan adaların bitki örtüsü ve hayvanları ayrıldığı kıtanın aynıdır. Ancak kıtada bazı türler öteki türler tarafından uzaklaştırılır ve yeni durumlara uymaya zorlanırken, adadakiler dokunulmadan kalırlar. Böylece kıtada bazı türlerin soyu tükenirken adada o tür sürer. Bazen de kıtadakinden daha büyük ya da cüce denecek kadar küçük türlere rastlanır. Deniz dibi yükselmesinin ya da canlı organizmaların oluşturduğu adalara bitkiler, rüzgar ve deniz akıntılarıyla gelir. Bazı hayvan ve bitki türleriyse yerleşmeden sonra insanlar tarafından götürülmüştür. Türlerin çevreye uymaları ve geçirdikleri evrim bütünüyle adaya özgü türlerin oluşmasına yol açmıştır.
Adalar, politik ve ekonomik açılardan da önemli yerleşim yerleridir. İlk zamanlarda adalara ulaşmanın güçlüğü buralara yerleşenleri kıtalardan soyutlamış ve ayrı kültürlerin oluşmasına yol açmıştır. Bu durum bugün özellikle stratejik önemi büyük adaları politik açıdan çekişme konusu durumuna getirmiştir.
Dünyadaki ada ülkeleri;
Antigua ve Barbuda
Bahamalar
Barbados
Büyük Britanya (Birleşik Krallık)
Dominika
Dominik Cumhuriyeti
Doğu Timor
Endonezya
Faroe Adaları
Fiji
Filipinler
Grenada
Haiti
İrlanda
İzlanda
Jamaika
Japonya
Kapo Verde
Kıbrıs (KKTC ve Güney Kıbrıs Rum kesimi)
Kiribati
Komor Adaları
Küba
Madagaskar
Maldivler
Malezya
Malta
Marshall Adaları
Mikronezya
Nauru
Palau
Papua Yeni Gine
Samoa
Sao Tome ve Principe
Seyşel Adaları
Solomon Adaları
Sri Lanka
Tahiti
Tayvan
Tonga
Trinidad ve Tobago
Tuvalu
Vanuatu
Yeni Kaledonya
Yeni Zelanda
Dünyanın En Güzel Adaları
– Palawan, Filipinler
– Boracay, Filipinler
– Maui, Hawaii
– Santorini, Yunanistan
– Prens Edward Adası, Kanada
– Bali, Endonezya
– Kauai, Hawaii
– Sicilya, İtalya
– Koh Samui, Tayland
– Galápagos, Ekvador
– Oahu, Hawaii
– Big Island, Hawaii
– Vancouver Adası, British Columbia
– Büyük Resif Adaları, Queensland, Avustralya
– Phuket, Tayland
– Girit, Yunanistan
– Moorea, Fransız Polonezyası
– Mallorca, İspanya
– Culebra, Puerto Rico
– Virgin Gorda, Britanya Virjin Adaları
– Capri, İtalya
– Cook Adaları
– Nantucket, Amerika Birleşik Devletleri
– Fiji Adaları
– Mount Desert Adası, Amerika Birleşik Devletleri
– Maldivler
– Bora-Bora, French Polonezyası
– Anguilla
– Mykonos, Yunanistan
– Harbour Adası, Bahamalar