Yerfıstığı oldukça ilginç bit bitkidir. Sürüngen sapları toprak üstündedir; buna karşılık küçük sarı çiçekleri döllendikten sonra toprağın on santimetre kadar derinine gömülür. Meyvesi toprağın içinde oluşur. Çerez olarak yenilen, herkesin bildiği bu meyvenin bir türü de amerikan fıstığıdır.
Yer fıstığı, sıcak ülkelerde yetişen bir bitkidir. Meyvalarından ya kavrulduktan sonra eğlencelik olarak veya ağır preslerden geçirilerek yağ elde edilmesinde yararlanılır. Salatalarımıza koyduğumuz yağların içinde yer fıstığı yağı da vardır.
Baklagillerden, çiçekleri döllendikten sonra toprağa gömülerek meyve veren bir tarım bitkisi ve bu bitkinin çerez olarak yenilen, yağı da çıkarılan tohumuna Yer fıstığı denir. Yer fıstığı Türkiye’de Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilir.
Yerfıstığı daha çok Hindistan, Çin ve A.B.D.’de yetiştirilir. Bir zamanlar İspanya ve Senegal, yerfıstığı üretiminde ön sırayı alırlardı. Bunlardan Senegal yine de yer fıstığı ihraç eden başlıca ülkelerden biridir.
Yerfıstığı sarı çiçekli, 30-40 sm boyunda, bir yıllık bir bitkidir. Tarım bitkisi olarak sıcak ülkelerde yararlanılır. Sıcak olmayan ülkelerde taneleri küçük ve az yağlı olur. Tohumları 50 sm aralıklarla, 7-8 sm derinliğindeki ocaklara gömülür.
Yağmur mevsiminin başlarında ekilen yerfıstığı beş ay sonra toplanır. Yalnızca amerikan fıstığı diye bilinen türü, meyvelerini toprağa gömer, bu nedenle bitkiye yerfıstığı adı verilmiştir. Yerfıstığı iyice kabartılıp yumuşatılmış hafif toprakları sever; gelişmesi için uzun bir kuraklık dönemi zorunludur. Bu süre içinde bitkinin çiçekleri toprağın içine gömülür, badıçları da nemden uzakta gelişir. Yerfıstığını toplamak için toprak önceleri çapayla kazılırdı, artık bu iş makinelerle yapılmaktadır. Her badıcın içinde genellikle iki kimi zaman da üç ya da dört tohuçı bulunur. Amerika yerlilerinin başlıca besinlerinden biri olan yerfıstığı, Avrupa’da kavrulup yalnızca çerez olarak yenir.
Soğukta presle sıkılan yerfıstığı taneleri, ağırlıklarının üçte biri kadar yemeklik yağ yerir. Bu verim hektar başına altmış ile seksen hektolitre arasında değişir. Geriye kalan küspe ise hayvar yemi olarak kullanılır. Yerfıstığı taneleri sıcakta presle sıkıldığında yağ verimi daha da fazla olur, ancak bu şekil de elde edilen yağ yalnız sanayide kullanılır.