Mikroskop nedir yani mikroskop ne demek ve mikroskop ne işe yarar? İşte mikroskop nedir kim bulmuştur, nerelerde kullanılır ve ne işe yarar hakkında bilgi.
Büyüteçle baktığımız zaman cisimleri gerçektekinden daha büyük görürüz. Ama gözle görülemeyecek kadar küçük cisimleri büyültmek istersek mikroskoptan yararlanırız. Mikroskop çok kuvvetli bir büyüteç çeşididir. Küçük objeleri büyüterek incelemek için kullanılan araçlara mikroskop denir. Mikroskopta objeye yakın olan objektif, göze yakın olan okülerdir.
Tabiatta, mikroskopik dediğimiz, öylesine küçük cisimler vardır ki onları incelemek için büyüteç yetmez. Mercekler çok kalın oldukları için bakılan cismin görüntüsünü bozar, o cismi tanınmayacak hâle sokarlar. Mikroskop, görüntüleri daha az bozan çeşitli merceklerden meydana gelen bir optik âlettir. İncelenecek cisimler, ışığın içlerinden geçebilmesi için incecik tabakalar hâlinde kesilip hazırlanır, incecik iki cam arasına yerleştirilir. Mercekli mikroskoplar, bakılan cismi 2000 defa kadar büyültebilirler. Elektronik mikroskopların büyültme gücüyse 20.000 keredir.
Mikroskop’un gövde kolunun ortasında nesne tablası bulunmaktadır. Bu tabla, yine gövde kolu üzerinde bulunan kaba ve ince ayar kontrol düğmeleri ile aşağı ve yukarı hareket ettirilebilir. Nesne tablasının merkezinde ışık kaynağından gelen ışığın geçmesini sağlayan bir boşluk ile preparatı (incelenen obje) tutturmaya yarayan iki maşa (klips) bulunur. Lam, lamel ve incelenecek obje ile oluşturulan preparat iki maşa arasına gelecek şekilde tablanın üzerine yerleştirilir. Nesne tablasının hemen altında ışık kaynağından gelen ışınlar diyaframdan geçerek objeye ulaşır. Diyaframa bağlı kol aracılığı ile diyafram açıklığını küçültüp büyüterek ışık şiddetini ayarlamak mümkündür.
En yaygın kullanılan mikroskop çeşidi, ışık mikroskobudur. Işık mikroskoplarının çoğu tek okülerli, bazıları da çift ya da çok okülerlidir. Objektifler ise birden fazla ve farklı büyütme yeteneğinde (10x, 40x,100x) olabilir. Objektifler hareketli bir döner tabla üzerinde yer alır. Laboratuvarınızda genellikle üç dört oto değiştirilebilir tek okülerli mikroskoplar bulunur. Bir mikroskobun büyütme oranı aşağıdaki gibi hesaplanır.
Mikroskobun Büyütmesi = Oküler X Objektif
Örneğin objektifi 10x, oküleri 20 olan bir mikroskobun büyütmesi; 10 x 20 = 200 olur.
Mikroskopta İnceleme Esnasında Yapılması Gerekenler
1. İncelemeye başlamadan önce objektifi, oküleri, nesne tablasını, lam ve lamellerinizi yumuşak bir bezle temizleyiniz.
2. Preparatınızı sıkıştırma klipslerinin altına yerleştiriniz ve aydınlatma sistemini açınız.
3. Her zaman en düşük büyütme seviyesi olan objektif ile çalışmaya başlayınız.
4. Okülerden bakarak preparattaki görüntü belirinceye kadar kaba ayar vidasını aşağıya doğru çeviriniz.
5. Kaba ayar yaptıktan sonra ince ayar vidası ile görüntü netleşinceye kadar ayar yapınız.
6. Büyütmeyi artırmak için döner tablayı saat yönünde çevirerek objektifi değiştiriniz.
7. Sonraki her objektif değişikliğinde sadece ince ayar düğmesini kullanarak görüntüyü netleştiriniz.
8. Eğer 100’lük objektifle inceleme yapmanız gerekiyorsa lamel üzerine bir damla immersiyon yağı damlatınız. Bu yağ görüntüyü netleştirecektir.
9. İncelemeniz bittikten sonra aydınlatma sistemini kapatınız.
10. Boya veya immersiyon yağı kullandıysanız alkol damlatılmış bezle objektifinizi ve lamelinizi temizleyiniz.
Preparat Hazırlanırken Yapılması Gerekenler
1. Lam üzerine bir damla su damlatınız.
2. İncelenecek materyali ya da kesiti lamın ortasına yerleştiriniz.
3. Lameli 45° lik açıyla lam üzerine yerleştiriniz ve hava kabarcığı kalmamasına dikkat ederek kapatınız.
Mikroskobu kim buldu yani Mikroskobu kim icat etti?
Mikroskobu, ilk önce Hollandalı Zacharias Janssen”in, 1590 dolaylarında bir teleskop üzerinde değişiklikler yaparak meydana getirdiği kabul edilmektedir.
Zacharias Janssen, ilk optik teleskopun icadıyla da anılan Hollanda”nın Middelburg kentinde yaşayan bir gözlük üreticisiydi. Janssen ilk gerçek bileşik mikroskopu icat etmiştir. Ancak mikroskobun icadı, tıpkı teleskop gibi, bir tartışma konusudur.
Ancak bu sıralarda diğer Hollandalı, Alman, İngiliz ve İtalyan bilim adamları da, mercek sistemi tersine çevrilmiş bir teleskobun, cisimleri büyütmek için kullanılabileceğinin farkına varmışlardır. Nitekim dünyanın güneş etrafında döndüğünü açıkladığı için engizisyon işkencesine tâbi tutulan ve Dünyayı güneş etrafında döndürmekten vazgeçmesi şartıyla Papa tarafından serbest bırakılan meşhur İtalyan bilim adamı Galilei Galileo (1564-1642) iki mercek kullanarak bazı tecrübelerde bulunmuştu.
Bugünkü modern mikroskobun ana prensiplerini ise 17. asırda Hollandalı Auton van Leeuwenhoek ve İngiliz Robert Hook bulmuşlardır.