Sözlükte “yakınlık ve yaklaşmak, kendisiyle Allah’a yaklaşılan şey” manasına gelen kurban, Dini ıstılahta, “ibadet niyetiyle, kendine mahsus vakitte, belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce kesmek” demektir. Diğer bir ifade ile Kurban, fıkıhta belirlenen şartları taşıması kaydıyle, Allah’a yakınlık ve ibâdet gayesiyle, şer’î usûl ile boğazlanıp kesilen hayvana verilen isimdir. Kurban bayramı günlerinde (ilk üç günde) belli şartları taşıyan ve Allah rızası için kesilen kurbana “udhiyye” denir.
Kurban kesmek mal ile yapılan bir ibadettir ve hanefi mezhebine göre vaciptir. İmam Şafii’ye göre ise, kurban vacip değil, müekked bir sünnettir.
Kurban olarak kesilebilecek hayvanlar; deve, sığır, manda, koyun ve keçidir. Koyun ve keçinin bir yaşını, sığır ve mandanın iki yaşını, devenin ise beş yaşını doldurmuş olması gerekir. Ancak altı aylık kuzu annesi gibi iri yapılı ise bu da kurban olarak kesilebilir. Keçi ise bir yaşını doldurmuş olmalıdır.
Koyun ve keçiyi ancak bir kişi kurban olarak kesebilir. Sığır, manda ve deve yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban kesilebilir. Ortak sayısı yediyi geçmediği takdirde tek veya çift olması arasında bir fark yoktur. Üç ortak da olur, dört, beş, altı, yedi ortak da olur. Ortakların hepsi de Allah rızası için kurban ibadetine niyet etmesi gerekir. Ortaklardan biri et niyeti ile kurbana ortak olursa hiç birinin kurbanı sahih olmaz.
Kurbanlık Hayvanlarda Aranan Şartlar nelerdir?
Kurban bir ibadet olduğu için, kurban olacak hayvanların kusursuz olması gerekir. Bir hayvanın Kurban olmasına engel olan kusurlar şunlardır:
a) İki gözü veya bir gözü kör olan.
b) Kemiklerinde ilik kalmayacak derecede zayıf olan.
c) Kesileceği yere kadar yürüyemeye gücü yetmeyecek derecede topal olan.
d) Kulağının, kuyruğunun veya tenasül uzvunun yarısından çoğu kopmuş olan.
e) Dişlerinin yarısından fazlası dökülmüş olan.
f) Doğuştan kulakları veya kuyruğu bulunmayan.
g) Memesinin ucu kesilmiş olan.
h) Koyun ve keçi de bir, sığır cinsinde iki memesi kurumuş olan.
i) Ayağı kesilmiş olan.
j) Boynuzlarından biri veya ikisi kökünden kırılmış olan.
k) Burnu kesilmiş olan.
l) Dilinin çoğu kesilmiş olan.
m) Ölüm derecesine hasta olan.
n) İlaçla sütü kesilmiş olan.
o) Pislik yiyip de bir süre hapsedilip, temiz yiyeceklerle beslenmemiş olan.