Kişinin sahip olduğu, gerek biriktirme amaçlı ve gerek ticari alım satım amaçlı altın ve gümüşün üzerinden bir yıl geçmesi halinde kendisine zekat düşer.
Bu amaçla değil de, süs gayesiyle bulundurulan ve kullanımı haram yada mekruh olmayan altın ve gümüşe ise zekat düşmez.
İnci, yakut vs. gibi kıymetli taş ve mücevherlere, ticari mal olmaması kaydıyla zekat düşmez.
Altın ve Gümüş’ün Nisabı
Zekevi altının nisabı yirmi miskal, gümüşün ise iki yüz dirhem’dir.
Allah rasulünden (as) rivayet edilen nisab ölçüsü budur. Ancak miskal ve dirhem”i grama çeviren alimler farklı rakamlar bildirmişlerdir.
Birbirine yakın olan bu rakamların ortalamasını gözönünde bulunduracak olursak;
a) Altın’ın nisabı seksen beş (85) gramdır.
b) Gümüşün nisabı ise altı yüz (600) gramdır.
Zekevi olan altın ve gümüş bu nisaba ulaşır veya geçerse, kırkta biri (% 2,5) zekat olarak çıkarılır.
Altın ve gümüşten yapılan tüm süslü şeyleri kullanmak, sadece kadınlar için caizdir. Erkeklerin bunları kullanması caiz değildir. Ancak erkekler de gümüş ile süslenen yada altın ile yazılan Kur’ân-ı Kerîm’i kullanabilirler. Aynı şekilde erkekler savaş âletlerini gümüş ile süsleyebilirler.
Saf olmayan Altın ve Gümüşün Zekatı
Altın ve gümüşe başka maden karışmış ise, saf olanın miktarı göz önünde bulundurulur. Şayet nisaba ulaşıyor ise zekatı çıkarılır. Ulaşmıyorsa çıkarılmaz.
Kullanılması Haram Olan Altın ve Gümüşün Zekatı
Erkek veya kadın için kullanılması haram veya mekruh olan altın ve gümüşün nisaba ulaşması halinde zekatının çıkarılması vacibtir. Örneğin; kullanımı haram olan altın veya gümüş kapkacak vs. ile mesken vb. yerlerin duvar vb. yerlerine yapılan altın ve gümüş işlemeler ile süs için altm yada gümüş parçacıklar yapıştırılan ve kullanımı mekruh olan tabak vb. şeylerdeki altın ve gümüş, nisabı buluyorsa zekatı çıkarılmalıdır.
İsraf Sayılan Kadın Zinetinin Zekatı
Her mü”min kadının, günün ve ortamının çevresel örf ve adetini geçmeyecek miktarda zinet eşyasına sahip olma hakkı vardır.
Ancak örf ve adete göre süs sayılamayacak kadar, hatta makul bir şuur ve bakışla, nefsin nefret edeceği fazla miktarda altın veya gümüş zinete sahip ise ve bu da nisaba ulaşıyorsa, sadece örf ve adet miktarını aşan bu miktarın değil de, bu altının tümünün zekatı çıkarılmalıdır.
Miras Kalan Altın ve Gümüş Zinetin Zekatı
Kendisine miras kalan ve nisabı bulan zinet altın veya gümüşün üzerinden havi geçtiği halde, böyle bir mirasın farkında olmayan bir kişi, miras’ı hak ettiği günden bu yana geçen süre için, bu altın ve gümüşün zekatını vermek mecburiyyetindedir. Çünkü sahip olduğu bu altın ve gümüşü zinet olarak kullanma niyetİ olmamıştır.
Bunlara sahip olduğunu öğrenip de içinden, onları zekat vermeyi gerektirmeyecek zinet kullanımına niyyet getirirse, bu niyyeti getirdikten sonra zekatını vermeyecektir.
Hurdaya Dönen Zinet Eşyasının Zekatı
Kırılan yada arızalanan altın ve gümüş takılar, zinet olarak kullanılabilir fonksiyonları devam ettikçe zekattan muaftır.
Zinet olarak kullanılamayacak şekilde kırılmış ve tamir edileceği de niyyet edilmemiş ise, o andan itibaren üzerinden havi geçmesi halinde zekatı çıkarılmalıdır.
Borç Verilen Altın ve Gümüşün Zekatı
Nisab’a ulaşmış olan ve kendisi için havi süreci devam eden altın veya gümüşün bir başkasına borç olarak verilmesi, devam eden o havi sürecini kesmez, havi sonunda zekatının çıkarılması gerekir.
Ancak borca verilen altın ve gümüş meşrû zinet eşyası ise, sahibinin ona zekat çıkarması gerekmez.
Ticarî Mala Çevrilen Altın ve Gümüşün Zekatı
Nisab”a ulaşmış olan ve kendisi için havi süreci devam eden altın veya gümüş ile ticari mal satın alınması, devam eden o havi sürecini kesmez, havi sonunda zekatının çıkarılması gerekir.