Zekat lügat itibariyle temizlik anlamına gelir. Fıkhi açıdan ise zekat; kendisinde ilgili şartların bulunduğu kişinin, sahip olduğu malından, belirli bir miktarı, belirli kişilere vermesidir. Diğer bir ifade ile Zekat, dinen zengin sayılan Müslümanların mallarının üzerinden bir yıl geçmesi halinde o malın kırkta birini islamın belirlediği sınıflara (fakir, yoksul ve ihtiyaç sahiplerine) vermesidir.
Zekat, İslamın beş şartından biridir. Zekat hicretin ikinci yılının Şabân ayında farz kılınmıştır. Zekat kişiyi cimrilik afetinden korur.Allahın verdiği nimetlere bir şükürdür.Müslümanlar arasındaki sevgi ve saygı duygusunu geliştirir.Kardeşlik duygusunu kuvvetlendirir.Zengin ve fakir arasında bir köprü kurarak birbirlerini sevmelerini sağlar.
Zekat Kimlere Farzdır
Bir kişinin zekat vermekle mükellef olabilmesi için aşağıdaki şartları hâiz olması gerekir.
a) Hür olması
b) Müslüman olması
c) Malın mülkiyyetine sahip olması
d) Mal sahibinin gerçek kişi olması
Mescid, medrese, okul vs. gibi kişi olmayan kurumların malına zekat düşmez.
e) Mal sahibinin kesin mevcûd olması
Ana karnındaki cenîn’e vakfedilen mala zekat düşmez.
f) Malın Nisab miktarına ulaşması
g) Malın üzerinden Kameri bir yılın geçmesi.
Yukarda sıralanan bu şartlara sahip olan kişinin malı, ister aynî (mal vs.) olsun ister alacak olsun, zekatı çıkarılır.
Gasb edilen yada kaybedilen veya meşrû bir akd ile mülk edilip de henüz teslim alınmamış olan mallara da zekat düşer. Ancak adı geçen malların zekatı, ancak sahiplerince teslim alındıklarında çıkarılır.