Zekat lügat itibariyle temizlik anlamına gelir. Fıkhi açıdan ise zekat; kendisinde ilgili şartların bulunduğu kişinin, sahip olduğu malından, belirli bir miktarı, belirli kişilere vermesidir. Diğer bir ifade ile Zekat, dinen zengin sayılan Müslümanların mallarının üzerinden bir yıl geçmesi halinde o malın kırkta birini islamın belirlediği sınıflara (fakir, yoksul ve ihtiyaç sahiplerine) vermesidir.
Zekat, İslamın beş şartından biridir. Zekat hicretin ikinci yılının Şaban ayında farz kılınmıştır. Zekat kişiyi cimrilik afetinden korur.Allahın verdiği nimetlere bir şükürdür.Müslümanlar arasındaki sevgi ve saygı duygusunu geliştirir.Kardeşlik duygusunu kuvvetlendirir.Zengin ve fakir arasında bir köprü kurarak birbirlerini sevmelerini sağlar.
Zekatının çıkarılması Vacib olan hayvanlar
Deve zekatı
Beş deveye sahip olan bir kişi, bir yaşını tamamlamış veya altı aydan sonra diş değiştirmiş bir koyun’u yada iki yaşını tamamlamış bir keçi”yi zekat olarak vermekle mükelleftir.
Yirmi deveye kadar, her beş deve için bir koyun veya bir keçi verilir.
Yirmi beş deveye sahip olununca, bir yaşını tamamlamış bir dişi deve (bint-u mehâd) verilir. Şâyet kişi buna sahip değilse veya sahip olup da bu deve ayıplı ise, onun yerine iki yaşını tamamlamış bir erkek deve (ibn-u lebûn) verip iki koyun-keçi alır. Bulamadığı bint-u mehad’ı, satın almak vs. gibi bir yolla tedârik etmek mecbûriyyeti yoktur.
Otuz altı deveye sahip olunca, iki yaşını doldurmuş bir dişi deve (bint-u lebûn) verir.
Kırk altı deveye sahip olunca, üç yaşını doldurmuş bir dişi deve (hikka) verir.
Altmış bir deveye sahip olunca, dört yaşını doldurmuş bir dişi deve (cezee) verir.
Yetmiş altı deveye sahip olunca, iki âdet bint-u lebûn verir.
Doksan bir deveye sahip olunca, iki âdet hikka verir.
Yüz yirmi bir deveye sahip olunca, üç âdet bint-u lebûn verir.
Yüz otuz deveye sahip olunca, bir âdet hikka ile iki âdet bint-u lebûn verir. Bundan sonraki artışlarda, her on artışta şu şekilde zekat verilir;
Toplamın her kırk tanesi için bir âdet bint-u lebûn, her elli tanesi için ise bir âdet hikka verilir.
– 5 deveden 9 deveye 1 koyun
– 10 deveden 14 deveye 2 koyun
– 15 deveden 19 deveye 3 koyun
– 20 deveden 24 deveye 4 koyun
– 25 deveden 35 deveye 2 yaşında dişi deve
– 36 deveden 45 deveye 3 yaşında dişi deve
– 46 deveden 60 deveye 4 yaşında dişi deve
– 61 deveden 75 deveye 5 yaşında dişi deve
– 76 deveden 90 deveye 2 adet 3 yaşında dişi deve
– 91 deveden 120 deveye 2 adet 5 yaşında dişi deve
Sığır (inek- öküz) ve manda zekatı
Sığır yada manda cinsinden, otuz taneden daha az hayvana sahip olanlara zekat düşmez.
Sığır yada manda cinsinden otuz hayvana sahip olan kişi ise, zekat olarak bir yaşını doldurmuş bir âdet erkek dana (tebî’) yada bir âdet dişi dana (tebî) verir. Kırk hayvana sahip olunca, iki yaşını doldurmuş bir adet dişi dana (musinne) veya iki adet dişi dana dana verir. Altmış hayvana sahip olunca, iki adet tebi dana verir.
Bundan sonraki artışlarda, her on artışta şu şekilde zekat verir; Toplamın her otuz tanesi için bir âdet tebî”, her kırk tanesi için ise bir âdet musinne verir. Dolayısıyla yüz yirmi”de ister üç tane musinne, ister dört tane tebî” verir.
– 30- 40 sığır arası 2 yaşında buzağı
– 40- 60 sığır arası 3 yaşında buzağı
– 61 ve fazlası 1 yaşını bitirmiş 2 buzağı verilir
Koyun-keçi zekatı
Koyun-keçi cinsinden, kırk taneden daha az hayvana sahip olanlara zekat düşmez.
Kırk koyun veya keçiye sahip olan kişi ise, zekat olarak bir yaşını doldurmuş veya daha önce olgunlaşıp diş değiştirmiş bir âdet erkek cezee koyun (şat) veya bir adet dişi cezee veya iki yaşını doldurmuş bir âdet keçi (şat) verir.
Yüz yirmi dahil, sahip olacağı koyun-keçiler için, adı geçen özellikleri taşıyan bir şat dışında zekat vermez.
Yüz yirmi bir koyun-keçiye sahip olunca, iki âdet şât verir.
İki yüz bir koyun-keçiye sahip olunca, üç âdet şât verir.
Dört yüz koyun-keçiye sahip olunca, dört âdet şât verir. Bundan sonraki artışlarda, her yüz artışta bir şât verir.
– 40 koyundan 120 koyuna 1 koyun
– 121 koyundan 200 koyuna 2 koyun
– 200 koyundan 399 koyuna 3 koyun
– 400 koyundan 500 koyuna 4 koyun