Cemaatle namaz kılmak, sadece Allah rasûlünün (as) ümmeti için tahsis edilmiş önemli bir sünnettir.
Cemaat namazı ilk defa ve gizli olarak Mekke’de kılınmış, daha sonra Medine’de açıktan (âlenî) kılınmıştır.
Cemaatle namaz kılmanın meşrûiyetinin bir çok hikmeti vardır. En önemli hikmeti ise, mü’minler arasında ülfet ve diyaloga vesile olmasıdır.
Cemaat namazının fazileti ve sevâbı ile ilgili hadîslerin bir kısmında, cemâatle kılınan namazın, tek başına kılınan namazdan yirmi yedi, bir kısmında da yirmi beş derece daha faziletli olduğu ifâde edilmiştir.
Ayrıca Allah rasûlü (as) bir hadîs-i şerifinde;
– “Farz bir namazı cemâatle kılmak üzere (mescid’e) yürüyenin namazı hac gibidir. Nâfile bir namazı kılmak üzere yürüyenin ise umre gibidir!“ buyurmuştur. Diğer bir hadîste de şöyle buyurur;
– “Kırk gün boyunca, ilk tekbîre yetişerek tüm namazlarını cemâatle kılana iki berâat yazılır.
a) Ateş’ten berâet
b) Nifâk’tan berâet
İmâm Şâfiîye (ra) göre; cuma namazı dışındaki farz namazların ilk rekatlarında cemâatle namaz kılmak, şer’î özürlü olmayan akıllı, bâliğ avret mahalli örtülü ve mukîm olan her hür erkeğe farz-i kifâyedir. Bu nitelikleri taşımayanlar için ise müekked bir
sünnettir.
Cemâat namazının önemine binâen İmâm Ahmed bin Hanbel (ra) gibi bazı müctehidler, cemâatle namaz kılmanın farz-i ayn olduğuna dâir ictihâdta bulunmuşlardır.
Başta sahâbeler (ra) olmak üzere, tüm selef-i sâlihin, cemâati kaçırmanın büyük bir musibet olduğunu ifâde etmiş ve cemâati kaçıran mü’min kardeşlerine günlerce ta’ziye de bulunmuş ve kendilerini teselli etmişlerdir.
Cemâat namazlarının en efdali cuma namazı cemâatidir. Ardından cuma sabahı namazı, sonra da sırayla; sabah namazı, yatsı namazı, ikindi namazı, öğle namazı ve akşam namazı cemâatidir.
Az Cemaatli Cami Tercih Edilebilir mi
Kişinin, cemâat sayısı daha çok olan cemâat namazına katılması daha efdaldir. Ancak aşağıdaki durumlarda az cemâatli câmilere gitmek daha evlâdır.
a) Cemâati çok olan câminin; imâmın fâsık olması yada mezhebi, me’mûm’un mezhebinden ayrı olması, veya namazı fadîlet vaktinden te’hîr etmesi yada kırâati hızlı olup da me’mûmun ona yetişememesi veya me’mûm gücü yetmezken imâmın namazı çok uzatması durumlarında.
b) Cemâati az olan câminin; imâmmın daha âlim ve daha takvâlı vs. olması durumunda.
c) Cemâatin sayısının fazla olması halinde; imâmın kırâat vs. ile ilgili sesi duyulmayacağı, az olunca da kolayca duyulacağı durumunda.
d) Kişinin cemâat sayısı fazla olan câmiye gitmesi halinde; kendi ailesinin yada bir başka câmi veya mescid’in, cemâat namazından tümüyle mahrum kalacağı durumunda.
Ayrıca, namazın kılındığı yerin gasb edilmiş olması vb. durumlardan dolayı, o yerde namaz kılmanın harâm olduğu şüphesi bulunması durumunda da az cemâatli câmi tercih edilir.
Yukardaki durumların bulunmadığı hallerde ise; erkeklerin cemâat namazını, cemâati daha fazla olan câmide kılması başka yerde kılmasından daha efdaldir.
Tercih Edilecek Camiler
Mesacid-i selâse adı verilen mescid-i harâm, Allah rasûlünün (as) mescidi ile mescid-i aksa’da, sayısı az olan cemâatle namaz kılmak, başka mescidlerdeki sayısı daha fazla olan cemâatle kılmaktan daha efdaldir.
Kadınların Cemaat Namazı
Kadınların cemaat namazlarını evde kılmaları, her hal-û kârda câmide kılmalarından daha efdaldir. Hatta genç ve alımlı olanların, kocalarının izni dâhilinde ve fitne ile haram nazar söz konusu olmasa bile cemâat için câmiye gitmeleri mekruhtur. Koca izni olmadığı yada fitne ile haram nazar sözkonusu olduğu durumlarda ise haramdır. Cuma, bayram, istiskâ’ namazları ile vaaz meclisleri de aynı hükümdedir.