Kurban ve udhiye nedir? Şafii mezhebine göre kurbanı kestirecek kişide bulunması gereken hususlarlar nelerdir?
Bir kişinin udhiye kurbanı kestirebilmesi için, kendisinde şu husûsların bulunması gerekir.
1 – Müslüman olmak.
2 – Mükellef yani âkil ve bâliğ olmak.
3 – Reşîd olmak.
Baba yada babanın babası olan bir velî, kendi malından, velîsi bulunduğu kişiye kurban kestirebilir.
4 – Hür olmak.
Kişi ya tamamen hür yada bir kısmı hür olup da o kısmıyla kurban kesecek kadar mal kazanmış olması gerekir.
5 – Gücü yetmek.
Kişinin kurban kestirebilmesi için; kurban bayramı günü ile gecesi ve eyyâmut-teşrîk günlerinde, hem kendisinin hem de bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyâcından fazla bir mala sahip olması gerekir.
Kurban lügatte “yakınlık ve yaklaşmak” anlamına gelir. Dini ıstılahta ise; fıkıhta belirlenen şartları taşıması kaydıyle, Allah’a yakınlık ve ibâdet gayesiyle, şer’î usûl ile boğazlanıp kesilen hayvana verilen isimdir. Kurbana ayrıca “fedakârlık” anlamına gelen “udhiye” de denmektedir. Udhiye, Cenab-ı Hakk’ın rızası için kurban niyetiyle kesilen hayvan demektir.
Toplumda yardımlaşmayı, dayanışmayı ve iman kardeşliğini kuvvetlendiren udhiye, yani kurban kesmek, şafii mezhebine göre sünneti müekkededir. Hanefi mezhebine göre ise vaciptir.
Bu sünnetin yapılması; kurban bayramı günü ile gecesi ve eyyâmut-teşrîk günlerinde, hem kendisinin hem de bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyâcından fazla bir mala sahip olan kişilerden istenir.
Şayet ev halkı birden fazla kişi ise, udhiye kurbanı kesmek sünnet-i kifâye olur ve hâne halkından reşîd olan herhangi birinin bunu kesmesi halinde, bu sünnet hepsinin uhdesinden kalkar. Ancak bu kişi, ailenin diğer fertlerini ecirde ortak etmediyse, sevâb sadece kendisine yazılır.
Ev halkı tek kişiden ibâret ise, kurban kesimi sünnet-i ayn olur ve bu sünnet, ancak o kişinin kurban kesmesi ile yerine gelir.