Kronik ve tıkayıcı bir akciğer hastalığı olan KOAH, dünyada ve Türkiye’de her 5 kişiden birini etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. KOAH ile mücadelede yaşam kalitesini artıran önlemlerin yanı sıra; kişiye özel beden ve nefes egzersizleri sunan “pulmoner rehabilitasyon” programları ile hastalara konforlu bir hayatın kapıları açılmaktadır. Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Füsun Soysal, “19 Kasım Dünya KOAH Günü” öncesinde, KOAH hastalarına kaliteli yaşam önerilerinde bulundu.
Sigara en önemli KOAH nedeni
KOAH; akciğerlerin en küçük birimi olan hava keseciklerine ulaşan havayollarının zarar görmesi yani amfizem ya da mikrobik olmayan bir iltihaplanma nedeniyle küçük havayollarının şişmesi olan kronik bronşit şeklinde ortaya çıkar. Bu iki hastalık birlikte ya da ayrı ayrı görülebilir. Hastalığın ortaya çıkmasında yalnızca sigara değil, mesleki faktörler de etkilidir.
• Maden ve metal işçiliği, ulaşım sektörü, odun ve kağıt üretimi, çimento ve tekstil üretiminde çalışma ile tahıl işçiliği gibi meslek gruplarında; toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalma.
• Kapalı ortamlarda ısınma amacıyla çalı çırpı, odun ya da tezek yakılması ve bunların dumanından etkilenme.
• Sigara KOAH oluşumunda en önemli nedendir. Bunun yanında pasif sigara içicileri de KOAH riski altındadır.
• Erkek cinsiyet.
• Düşük sosyoekonomik durum.
• Büyük kentlerdeki hava kirliliği.
• A,C,E vitaminleri eksikliği ve alkol kullanımı.
KOAH’ın erken dönem ve ileri evre belirtilerine dikkat!
Hastalığın ilk ortaya çıktığı dönemlerde hiçbir belirti bulunmayabilir. Bazı hastalarda başlangıçta yalnızca sabahları olan ve daha sonra gün boyu süren öksürük, balgam çıkarma olabilir. Erken dönemde efora bağlı olarak nefes darlığı, rahat nefes alamama, bacaklarda güçsüzlük ve çabuk yorulma gibi belirtiler görülebilir. Solunum yolu enfeksiyonları uzun sürebilir ve hışırtılı nefes alınabilir. İlerlemiş vakalarda, oksijenlenmenin yetersiz oluşu nedeniyle morarmalar ve baş ağrıları ile kilo kaybı oluşabilir. Bazı hastalarda gece horlama ve gündüzleri de uyuklama sorunu bulunur.
KOAH hastaları belirtileri önemsemiyor
KOAH hastalarının yalnızca onda biri, hastalığının farkındadır. KOAH’a ait belirtiler 50’li yaşlara gelmeden fark edilmeyebilir. Bu da hastaların; yaşadıkları belirtileri doktora başvurmaları için yeterli bulmamaları, daha çok sigara ile ilişkilendirmeleri ya da obezite ve yaşlılığa bağlamalarından kaynaklanmaktadır. Oysa hastalık erken dönemde belirlenirse, risk faktörlerinden kaçınmak ve böylece hastalığın ilerlemesini durdurmak mümkün olacaktır.
Hastalar yaşam kalitesini artırabilir
KOAH akciğerlerin erken yaşlanmasıdır. Akciğer ve havayollarında meydana gelen değişiklikler tam olarak iyileştirilemez. Ancak hastalar; doktorunun önerilerine uyma, sigarayı bırakma, ilaçlarını etkin ve doğru bir biçimde kullanılma gibi önlemler ile yaşam kalitesini artırabilir.
KOAH ile mücadelede;
• Sigara içmeyin bırakın.
• Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın.
• KOAH ilaçlarını doğru şekilde alın.
• Enerjinizi iyi kullanın ve stresten uzak durun.
• Oksijen tedavinizi kullanın.
• Ataklarınızı azaltıcı tedbirler alın ve atağa girdiğinizi fark edin.
Beden ve nefes egzersizleri KOAH’la mücadelede etkili
KOAH hastalarının daha rahat nefes almaları için günlük yaşam alışkanlıklarını düzenlemelerinin yanı sıra en egzersize de önem vermeleri gereklidir. KOAH gibi uzun süreli solunum hastalığı için özel olarak uygulanan “pulmoner rehabilitasyon” programları, nefes darlığı ile başa çıkmayı, kişinin kendini daha güçlü ve sağlıklı hissetmesine yardımcı olmaktadır. Nefessizlik hasta için korkutucu olabilir. Bu da nefes darlığını daha da artırır. Hareket etmekten korkan hasta, yorgun ve bitkin düşer. Pulmoner rehabilitasyon bu kısır döngünün kırılmasını sağlamaktadır. Pulmoner rehabilitasyonda; kişiye özel egzersiz programı, akciğer sağlığı için hasta ve aile eğitimi, nefes darlığı ile baş etmenin yolları, beslenme tedavisi ve hastaya destekleyici bir ortam sunulmaktadır.
Pulmoner rehabilitasyon;
• Solunum sıkıntılarından gelişebilecek olumsuzlukları önler ve azaltır.
• Hastanın, günlük yaşam aktivitelerini yapabilir hale gelmesine yardımcı olur.
• Fiziksel ve egzersiz kapasiteyi artırır.
• Hastalık ile ilgili endişe ve korkuları azaltır.
• KOAH ataklarını, hastane başvuru ve yatış gerekliliğini azaltır.